Geni i rein form
John Nash og Magnus Carlsen møttest i 2015.
Skjermdump frå NRK
Magnus Carlsen vil aldri vera så dum at han tek ein IQ-test. I alle høve vil han ikkje gå ut med talet offentleg. Den største genistreken i sjakkhistoria er jo at vi har fått resten av verda til å tru på ideen om sjakkpartiet som ei intelligenstevling i rein form – hjerne mot hjerne, med objektive kriterium utan flaks og hjelpemiddel, smørjebom eller dårlege orsakingar.
Er den beste sjakkspelaren eit geni? Amerikanaren Bobby Fischer sa mykje rart, men hadde eit godt svar her: «Geni er berre eit ord. Om eg vinn, er eg eit geni. Om eg ikkje vinn, er eg det ikkje.» Carlsen har òg fått spørsmål om han er eit geni: «Æh, eg veit ikkje kva det vil seia», var det djupe svaret hans.
For oss som ser på Fischer og Carlsen frå utsida, er det ikkje nokon tvil: Dei to kvalifiserer til merkelappen sjakkgeni. Og meir enn det: Av dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til vår tid kan ein argumentera for at Fischer og Carlsen er dei mest geniale: to einsame sjakkgeni i rein form. Dei to kan ikkje anna enn å spela sjakk.
Då den geniale matematikaren John Nash skulle henta Abel-prisen i 2015, bad han om eit møte med Carlsen. Og det fekk han. Det var eit logisk møte på mange vis. Nash skjøna at Carlsen var det næraste han kunne koma Abel i Oslo. Som vårt matematiske geni Niels Henrik Abel (1802–1829) dukka Carlsen heilt uventa opp frå ein avkrok, slik eit geni gjerne gjer. Abel døydde fattig av tuberkulose i Paris, 26 år gamal. Abel-prisen til Nash enda òg i tragedie då Nash og kona på veg heim frå flyplassen i USA døydde i ei bilulukke.
Men Nash vart kor som er udøyeleg i populærkulturen gjennom filmen A Beautiful Mind. Dei beste filmane om Fischer, som Bobby Fischer Against the World, og Carlsen, som i den internasjonale suksessen Magnus frå 2016, appellerer til publikum på same vis gjennom å dyrka det fascinerande og udefinerlege geniomgrepet.
Trass i innleiinga på denne stubben skal eg neste gong avsløra kven i sjakkhistoria som har høgst IQ. Lesaren vil verta overraska, men ikkje vonbroten.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Magnus Carlsen vil aldri vera så dum at han tek ein IQ-test. I alle høve vil han ikkje gå ut med talet offentleg. Den største genistreken i sjakkhistoria er jo at vi har fått resten av verda til å tru på ideen om sjakkpartiet som ei intelligenstevling i rein form – hjerne mot hjerne, med objektive kriterium utan flaks og hjelpemiddel, smørjebom eller dårlege orsakingar.
Er den beste sjakkspelaren eit geni? Amerikanaren Bobby Fischer sa mykje rart, men hadde eit godt svar her: «Geni er berre eit ord. Om eg vinn, er eg eit geni. Om eg ikkje vinn, er eg det ikkje.» Carlsen har òg fått spørsmål om han er eit geni: «Æh, eg veit ikkje kva det vil seia», var det djupe svaret hans.
For oss som ser på Fischer og Carlsen frå utsida, er det ikkje nokon tvil: Dei to kvalifiserer til merkelappen sjakkgeni. Og meir enn det: Av dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til vår tid kan ein argumentera for at Fischer og Carlsen er dei mest geniale: to einsame sjakkgeni i rein form. Dei to kan ikkje anna enn å spela sjakk.
Då den geniale matematikaren John Nash skulle henta Abel-prisen i 2015, bad han om eit møte med Carlsen. Og det fekk han. Det var eit logisk møte på mange vis. Nash skjøna at Carlsen var det næraste han kunne koma Abel i Oslo. Som vårt matematiske geni Niels Henrik Abel (1802–1829) dukka Carlsen heilt uventa opp frå ein avkrok, slik eit geni gjerne gjer. Abel døydde fattig av tuberkulose i Paris, 26 år gamal. Abel-prisen til Nash enda òg i tragedie då Nash og kona på veg heim frå flyplassen i USA døydde i ei bilulukke.
Men Nash vart kor som er udøyeleg i populærkulturen gjennom filmen A Beautiful Mind. Dei beste filmane om Fischer, som Bobby Fischer Against the World, og Carlsen, som i den internasjonale suksessen Magnus frå 2016, appellerer til publikum på same vis gjennom å dyrka det fascinerande og udefinerlege geniomgrepet.
Trass i innleiinga på denne stubben skal eg neste gong avsløra kven i sjakkhistoria som har høgst IQ. Lesaren vil verta overraska, men ikkje vonbroten.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Israelske soldatar på veg inn i nabolaget Shijaiyah i Gaza by for å fordrive fleire hundre palestinarar til ein ukjend stad nord på Gazastipa.
Foto: Moti Milrod / Haaretz / AP / NTB
Ramsalt kritikk av Israels krig i Gaza
Molok er ein page-turner med hendingar som skakar lesaren.
Gassleidningar i Moldova. Landet risikerer ei energikrise til neste år.
Foto: Aurel Obreja / AP / NTB
Moldova i skvis
Frå 1. januar kjem det ikkje meir gass til Europa gjennom Ukraina. Det kan bli alvorleg for energitryggleiken i Moldova.
Stoltenberg I-regjeringa på Slottsplassen. Dåverande statsminister Jens Stoltenberg og utanriksminister Thorbjørn Jagland står fremst.
Foto: Jarl Fr. Erichsen / NTB
Venstrepopulisme på norsk – en refleksjon
«Ved markedsrettingen og privatisering ga venstresiden delvis fra seg det som hadde vært dens kjennemerke, nemlig å mobilisere staten til fordel for folk flest.»
I november 2017 besøkte president Donald Trump kollegaen Xi Jinping i Beijing. Same året tok handelskrigen mellom USA og Kina til.
Foto: Damir Sagolj / Reuters / NTB
Det som kjem etter globaliseringa
35 år etter at Berlinmuren fall og liberalismen såg ut til å ha vunne, reiser tollmurane seg i verda.
Gatekunsten på denne muren i Kyiv er basert på kunsten til Marija Prymatsjenko, som ukrainarane no omfamnar.
Foto via Wikimedia Commons
Naiv kunst og nøktern røyndom
Dei naivistiske dyrefigurane til Marija Prymatsjenko har blitt viktige for gjennomsnittsukrainaren, som kjempar vidare i trua på mirakel.
Papiravisa