Ho som berre ville spela
Spelaren med stor S: Irina Levitina, her frå bridge-VM i Frankrike i 1998.
Foto: Wikimedia Commons
I Leningrad i 1960-åra dukka det opp ei jente som elska spel. I pausane på sjakkurset stakk ho innom damundervisninga i naborommet og løyste oppgåver i spelet som var særs populært i Sovjetunionen, der det var vanleg med sokalla sjakk- og damklubbar. Og ho spela kort. Ho fekk adrenalin av å spele med andre menneske meir enn av teoretiske sjakkstudium. Som då Irina Levitina som ung tenåring spela mot eksverdsmeisteren for kvinner, Ljudmila Rudenko. Levitina hadde eit farleg åtak mot den kvite kongen då Rudenko vart likbleik, og ein måtte kalla på ambulansen.
– Men når skal vi halda fram, spurde Levitina domaren. – Eg har jo initiativet på dei svarte felta etter bondetrekket til f4!
Domaren Sosonko vart streng:
– Hald opp! Det står om livet, og du pratar om svarte felt!
– Men eg trugar jo f3, korleis kan ho verja seg, sa unge Irina.
Ein av sjakktrenarane hennar, stormeister Semjon Furman, hadde ein dragnad mot kortspel, særleg bridge. Tenåringsjenta og den gamle mannen vart bridgemakkarar. Dei måtte spela i løynd etter at sentralkomiteen i kommunistpartiet hadde erklært yoga, kvinnefotball og bridge (med sin aust–vest-problematikk) for å vera dekadente aktivitetar. Det vesle bridgemiljøet vart offer for politirazziaar, men på sjakkturneringar var det alltid kortspel etter runden. Viktor Kortsjnoj, som tapte to VM-kampar mot Karpov, var imponert over kortspelaren Levitina: «Korkje Karpov eller eg når henne til anklane. Eg trur ho er betre enn alle sjakkspelarar ikkje berre i Sovjet, men i heile verda.»
Sjakkarrieren til Levitina skaut fart, jamvel om ho førebudde seg til viktige parti ved å leggja ein kabal. Ho var ein komplett sportsidiot som kunne alle lagoppstillingar i fotball, basketball og ishockey. Kor som er, vart ho den beste kvinnelege sjakkspelaren i Russland og kvalifiserte seg til VM-kamp i 1984. Her tok ho leiinga mot den georgiske tittelforsvararen Maja Tsjiburdanidze, men tapte.
Då ho emigrerte til USA etter oppløysinga av Sovjetunionen i 1991, vart ho fleire gonger verdsmeister i bridge.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
I Leningrad i 1960-åra dukka det opp ei jente som elska spel. I pausane på sjakkurset stakk ho innom damundervisninga i naborommet og løyste oppgåver i spelet som var særs populært i Sovjetunionen, der det var vanleg med sokalla sjakk- og damklubbar. Og ho spela kort. Ho fekk adrenalin av å spele med andre menneske meir enn av teoretiske sjakkstudium. Som då Irina Levitina som ung tenåring spela mot eksverdsmeisteren for kvinner, Ljudmila Rudenko. Levitina hadde eit farleg åtak mot den kvite kongen då Rudenko vart likbleik, og ein måtte kalla på ambulansen.
– Men når skal vi halda fram, spurde Levitina domaren. – Eg har jo initiativet på dei svarte felta etter bondetrekket til f4!
Domaren Sosonko vart streng:
– Hald opp! Det står om livet, og du pratar om svarte felt!
– Men eg trugar jo f3, korleis kan ho verja seg, sa unge Irina.
Ein av sjakktrenarane hennar, stormeister Semjon Furman, hadde ein dragnad mot kortspel, særleg bridge. Tenåringsjenta og den gamle mannen vart bridgemakkarar. Dei måtte spela i løynd etter at sentralkomiteen i kommunistpartiet hadde erklært yoga, kvinnefotball og bridge (med sin aust–vest-problematikk) for å vera dekadente aktivitetar. Det vesle bridgemiljøet vart offer for politirazziaar, men på sjakkturneringar var det alltid kortspel etter runden. Viktor Kortsjnoj, som tapte to VM-kampar mot Karpov, var imponert over kortspelaren Levitina: «Korkje Karpov eller eg når henne til anklane. Eg trur ho er betre enn alle sjakkspelarar ikkje berre i Sovjet, men i heile verda.»
Sjakkarrieren til Levitina skaut fart, jamvel om ho førebudde seg til viktige parti ved å leggja ein kabal. Ho var ein komplett sportsidiot som kunne alle lagoppstillingar i fotball, basketball og ishockey. Kor som er, vart ho den beste kvinnelege sjakkspelaren i Russland og kvalifiserte seg til VM-kamp i 1984. Her tok ho leiinga mot den georgiske tittelforsvararen Maja Tsjiburdanidze, men tapte.
Då ho emigrerte til USA etter oppløysinga av Sovjetunionen i 1991, vart ho fleire gonger verdsmeister i bridge.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.
Foto: Christiane Jordheim Larsen
Alle auge på Grønland
NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk.
Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.
Foto frå filmen
Filmglede
Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Papiravisa