Liten og uskuldig ligg han der og ropar på meg. Rett ved kassen, medan eg er både på mitt mest svoltne og mest sårbare og har tid til overs, fortel den vesle müslibaren meg akkurat det eg helst vil høyre: Litt er lov.

Produktserien frå den Scandza-eigde snacksprodusenten Sørlandschips inneheld tre müslibarar og ei sjokoladetrekt riskake som alle lovar oss at dei inneheld maksimalt 99 kaloriar kvar og difor er innanfor det vi alle kan tillate oss av eit lite mellommåltid.

Det verste er at produktnamnet sjølvsagt er heilt rett: Litt er lov. Vi vert på ingen måte lukkelege, mest truleg heller ikkje særleg mykje tynnare eller friskare, av stadig å rekne på og kjenne dårleg samvit for kvar einaste kalori vi stappar i oss.

Likevel er det vanskeleg å ikkje seie seg samd med Landsforeningen for Overvektige, som førre veke gjekk ut mot ein Rema 1000 butikk i Kristiansand: Butikken reklamerte for smågodt i lausvekt med at «Litt er lov – hver dag».

For litt er jo så vanskeleg med nettopp smågodt, der posane er store og utvalet enormt. Difor er det kanskje eit poeng med ein avgrensa, individuelt innpakka müslibar eller ei riskake. Men det gjer diverre ikkje Litt er lov til nokon konstruktiv, helsefremjande produktserie.

Kaloriutfordringa

Alle veit at godteri er eitt hundre prosent usunt, berre til lyst, fri for fysisk nytte. Slik tenker vi ikkje nødvendigvis om müslibarar. Likevel treng dei ikkje vere noko sunnare.

Utfordringa i Noreg i dag er ikkje å få i seg nok kaloriar. Det har dei fleste skjøna, Sørlandschips inkludert. Men ho er heller ikkje berre så enkel som å få i seg færrast mogleg kaloriar. Ernæringsutfordringa à la 2018 kan best definerast som korleis få i seg alle næringsstoffa ein treng, utan samstundes å få i seg for mange kaloriar.

Raffinering og foredling er dei store syndarane her. Havregrauten vi et i dag – for ikkje å snakke om havrekjeksa som er ein del av müslibaren eg fall for ved kassen – er på langt nær så næringsrik som grauten Vinje fekk på Grut: «grauten som stod med piggar sett som busti på ein griserygg, og skura ned gjennom halsen liksom når grantoppen vert slipa og dregen ned igjennom omnspipa». For sjølv om vi kanskje ikkje får særleg næringsverdi ut av nett desse piggane – kjem vi ikkje unna at vi mistar næringsstoff når vi fjernar dei. Når vi aukar avlingar per dekar, er det vanskeleg å unngå å redusere mengda næringsstoff per kilo avling: Vi klarer ikkje å avle for auke i alle næringsstoffa samstundes.

Og verst er det med dei næringsstoffa vi nyttar mest, som fin kveite og mais, som knapt inneheld anna enn stivelse. Müslibaren frå Litt er lov inneheld om lag ein tredjedel sukkerartar. Nokre næringsstoff er det nok å finne i ingrediensar som havreflak (19 prosent) og kakaomasse, men dei veg ikkje opp for dei dominerande næringstomme ingrediensane: sukker (fyrst på lista), maismjøl, rismjøl, fruktose, glukosesirup, aroma og så bortetter.

To tankar og eitt svar

Vi har rett og slett gjort verda vår så komplisert at vi er nøydde til å ha to tankar i hovudet samstundes, sjølv når blodsukkeret er på sitt lågaste: Få kaloriar veg sjeldan opp for lågt næringsinnhald. Og dei viktigaste næringsmidla er sjeldan å finne på deklarasjonen på pakningen: Her er det stort sett berre protein, feitt, karbohydrat og salt som får plass.

Heldigvis har naturen og daglegvarebutikkane våre gjeve oss svaret: nøtter. Nøtter er supermaten som er så super at han ikkje treng å kallast supermat.

Det er godt, det er enkelt, det er overraskande bra til å tilfredsstille søtsug, og ikkje minst er nøtter framleis gode på både dei store og dei små næringsmiddelgruppene: Her får du sunt feitt, fiber, protein, antioksidantar, mineral og vitamin – alt i ein pakke.

Kjøper eg Litt er lov müslibar? Nei takk, eg kjøper i staden ein liten pose nøtter om eg er redd for å ikkje klare å stoppe, eller ein stor som eg porsjonerer ut, sjølv om eg fyrst vil tenkje med lommeboka.

Siri Helle