Kvifor snakkar vi ikkje meir om sild? På framsida av godfisk.no, flaggskipet til Norsk Sjømatråd, er ikkje havets sølv nemnd med eit einaste ord. Nettsida inneheld 284 oppskrifter på ressurskrevjande oppdrettslaks, 199 oppskrifter på havets gull – torsken – og berre 71 variantar av andreplassvinnaren sild. Sjølv denne spalta gjer seg skuldig i ikkje å ha nemnt fisken på fire og eit halvt år. Det er ei stor skam, som eg no skal gjere opp for gjennom noko så sjeldan som ein utelukkande positiv tekst.

Årsaka til at silda har vorte oversett, heng nemleg saman med det som gjer silda så smart: at det er lite det er høveleg å samanlikne henne med. Ingenting er som sild. I havet er ho i eit mellomsjikt vi elles haustar lite av og som ikkje straks står i fare for å gå tomt. At kvotane stig og søkk om lag annankvart år, har mange årsaker, men minst ei av dei er at forskarane ikkje klarer å telje nøyaktig. På kjøkenet byr silda på ei rekke ulike bruksområde, og i magen får vi næringsstoff vi nesten berre har godt av. Og sist, men ikkje minst: Dei aller flest former for sild er lure matval.

Sild på glas

Ei av formene vi stadig møter sild i, er lagd på glas. Ei av årsakene til at dette er sett på som letteteleg mat, er det monaleg høge innhaldet av sukker vi finn i særleg sur- og tomatsild. Skjult sukker er ikkje noko denne spalta vanlegvis støttar. Men òg her kan ein velje i sildeverda: Vil ein anerkjenne den konserverande evna sukkeret har, men unngå å få det i seg, kan ein velje sursild. Der vert mykje av sukkeret verande i laken, som stort sett endar i kjøkkenvasken etter at glaset er fritt for fisk. Tenker ein derimot at sukker er verdifulle kaloriar som fortener å verte etne, er tomatsilda vegen å gå. Og er ein radikal nok til å føretrekke feitt framføre karbohydrat som energikjelde, kan ein velje rømme- eller sennepssild.

Hovudrolleinnehavaren av hyllesta er likevel spekesilda. I våre dagar er det rart at denne retten ikkje får større merksemd: Spekesilda er både rå, speka og fermentert – og jammen smakar ho ikkje godt òg.

Hurtigsild

Dessutan er det ein rask middag. Lat oss gjere ei radikal samanlikning: Kva tek lengst tid, spekesild eller ferdigpizza? Silda må leggast i blaut nokre timar på førehand. Det tek om lag like lang tid som å sjekke om vi har pizza i frysaren, eller om vi må kjøpe han. Så er det tilbehøret: kokte poteter. Å sette poteter på kok kan jamførast med å ta plasten av pizzaen og legge han i omnen. Einaste skilnaden er at i staden for å sette på omnen ei tid før pizzaen skal steikast, må vi her skru ned plata i det vatnet tek til å koke. Resten gjer seg sjølv, koketida liknar ut steiketida.

Så må vi opne ein boks rømme – same rømmen vi vil ha til pizzaen – og eit glas raudbetar. (Har du kanskje alt eit halvete eit lengst bak i kjøleskapet?) Å hakke lauk og eple kjem i tillegg, om vi då ikkje er av dei som synest at Grandiosaen helst må ha litt ekstra ost. Den oppbløytte silda må tørkast av med tørkepapir før servering, men må ikkje skjerast opp slik pizzaen må.

Skal vi kalle det uavgjort i tid, men ein klar siger til silda når det gjeld smaksoppleving? Vil du protestere, kan dommaren finne på å putte inn bøkling i staden for spekesild. Den røykte småsilda går det om mogleg endå raskare å få på bordet. Røykt småsild treng du nemleg berre å kjøpe for å ete. Den smått nitide plukkinga og spytting av småbein kan best jamførast med plukking av reker og krabber, og er med andre ord perfekt for sommaren vi har føre oss.

Generasjonen som kan hevde dei har ete sin porsjon sild og potet, er snart ikkje lenger blant oss. For oss som er att, er det berre å gape opp: Ein gild sommar er ein sommar fylt av sild.

Siri Helle