Berre ved eitt høve etter den andre verdskrigen har både verdsmeisteren og utfordraren vore i ein divisjon markant over resten av sjakkeliten. Mellom 1984 og 1990 var sovjetarane Anatolij Karpov (f. 1951) og Garri Kasparov (f. 1963) så mykje betre enn dei andre at dei berre kunne få naudsynt trening gjennom VM-kampar.

Dei to Ka-ane spela til saman fem VM-kampar og 144 VM-parti mot kvarandre i desse åra. Kasparov vann 21 parti, Karpov vann 19 – og resten enda i remis. Dei hata kvarandre og gjorde kvarandre gode på sjakkbrettet. Det var gamalkommunisten Karpov mot rebellen Kasparov – ein åndskamp ved eit lite bord på ein scene, dag etter dag, år etter år. Dette var samstundes gullalderen i sjakkhistoria. Billettane til VM-partia i Moskva var like etterspurde på svartebørsen som dei beste plassane på Bolsjoj-teateret. Karpov og Kasparov kjempa om å verta «årets idrettsutøvar» i Sovjetunionen. Dei to siste gongene Kasparov fekk utmerkinga, kom skilauparen Jelena Välbe på 2. plass.

I fem år har Carlsen vore eineherskar i sjakkverda, men utfordraren Fabiano Caruana vil det annleis. Han er no nummer to på verdsrankinga og kjem nærmare for kvar turnering. I Grenke Chess Classic i Karlsruhe og Baden-Baden denne veka vann Caruana eit heilt poeng føre Carlsen på 2. plass.

Når to sjakkspelarar, to tennisspelarar eller to boksarar i same generasjon dominerer sporten, får duellen om verdsherredøme ein ekstra dimensjon. Alle russarar kjende til Karpov og Kasparov. Kan Carlsen–Caruana verta ein ny legendarisk Ka-duell, denne gongen med ein skandinav mot ein amerikanar – à la Bjørn Borg vs. John McEnroe?

Caruana vil garantert ikkje skjella ut domaren som McEnroe, men Carlsen vil kan henda selja truser som Borg. Det er nemleg ei kopling mellom sjakk og reklame, skriv amerikanaren Raymond Chandler i Den lange søvnen (1939): «Sjakk er den aktiviteten som kastar vekk flest hjerneceller på unyttig vis etter reklamebransjen.»

Grenke Chess Classic 2018:

1. Caruana 6,5

2. Carlsen 5,5

3. Aronjan 5

4. Vitjugov 5

5. Vachier-Lagrave 5

ATLE GRØNN

Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.