Jane Austen: Emma er ei vanskeleg bok, ei ga°tefull bok. Enda° ho kan synast enkel nok. Og i boki er det fyrst og fremst Emma som er forvitneleg, enda° her er andre menneske o`g som er meisterleg teikna. Men Emma er lodda fra° alle sidor, dei andre er gjevne med færre strekar, og da° serleg ved karakteristiske særdrag.

Far til Emma, Mr. Woodhouse, er alltid den same; han tenkjer berre pa° helsa og ro og likevekt i sinnet, dømer mildt um andre og er svært venleg og fyrekomande. Han er la°tteleg, men truskuldig.

Eit anna truskuldig godmenneske er Miss Bates, men ho er o`g i grunnen berre til a° læ av. Mr. Knightley er o`g ein type, den rike, sjølvstendige, kloke og fintenkjande godseigaren, han Emma vert gift med. Mrs. Elton, prestefrua er eit narr, og me er samde med Emma na°r ho gjer upp sin dom um henne.

Presten, Mr. Elton, er meir samansett, og den som kjem fram etter avslaget fra° Emma. Veninna til Emma, Harriet Smith, er tydeleg teikna, og eit hugtakande unggjente er ho. Den andre veninna, Miss Fairfaix, er meir pa° avstand.

Emma sjølv, rik arving og ung og ven og ga°verik, er sjølvsagt midtpunktet. Ho er byrg, kvass, gløgg, litt vondtenkt o`g, men ikkje meir enn dei fleste ga°verike menneske er. Ho er sjølvkjær og ærekjær, dømesjuk, mistenksam, og ikkje minst – ra°derik. Ho har det med a° skipa og ordna for andre, para folk i hop og slikt.

Det gjeng godt ein gong, men ho tek syrgjeleg feil med Harriet og ra°der henne ille. For Emma er snobbut o`g, og det til gongs, dette kjem svært godt fram i synet pa° «the yeoman» Mr. Martin. No var eit slikt syn pa° bonden svært vanleg i den tid, og Emma er barn av si tid.

Men, med alle sine lyte er Emma ei kvinne me kjem til a° halda av. Ho er so menneskjeleg. Og godt gjeng det henne o`g, og dei hine o`g. Boki er ein idyll, og me skal hugsa pa° det, og ikkje ta henne for ei realistisk skildring av den tids England.

Dette var nokre tankar um Emma, men den kvinna er so ga°tefull, enda° so nyansert ho er skildra, at ho venteleg kjem til a° brigda dersom ein les boki uppatt. Men kven har tid til slikt, eg vil heller lese fleire romanar av denne forfattaren.

Jane Austen er ingen lidenskapeleg, stormande diktar som Emily Bronte, ho er stillfarande og vel tøymd, men skarp og va^r. Meister.

Kvar veke trykkjer vi eit utdrag frå Olav H. Hauges Dagbok 1924–1994, Samlaget 2000.