Roman

Oliver Lovrenski:

Da vi var yngre

Aschehoug

Det er langt mellom debutromanar som Oliver Lovrenskis Da vi var yngre. Med sitt særeigne språk og sitt sterke univers leverer han ein roman som rett ut sagt er fortreffeleg. Takk for utvidinga av ordforrådet!

Normal norsk ordstilling, grammatikk og vokabular må vike plassen for eit anna norsk, som er blitt til i kryssinga mellom ulike kulturar og miljø. Vi har sett denne såkalla «kebabnorsken» før, mellom anna i Maria Navarro Skarangers Alle utlendinger har lukka gardiner (2015) Amina Sewalis barneroman Hør’a dagbok (2020) og Gulraz Sharifs Hør her’a! (2020). Men Lovrenski har sin eigen melodi, og si eiga tyngd.

For nokre av oss krev det litt tuning å komme inn i språket: «i dag jeg skjønte hvorfor mennesker kriger over dummeste tinga, alt starta da vi ble sultne, sa° aight, vi drar og fanger no munch, men hva liksom?» Men raskt kjem ein inn i det, ein lyttar og strekker seg mot språkuniverset, trekker slutningar frå konteksten og kjem ut igjen på andre sida og har lært kva ord som avor, kæbe, flæ, dæbse, aight, flus, leilo og instu tyder. Det er i sanning ei utviding av eige ordforråd, for oss som til dagleg står på ei blåkvallengdes avstand frå dette vokabularet.

Mørket og lyset

Hovudpersonen Ivor og kameratane («brødrene») Arjan, Marco og Jonas har følgd kvarandre gjennom mange år, frå den skuleflinke tida til eit liv med dop, langing, vald og kriminalitet. Venskapen mellom dei er sterk, lojaliteten til andre gjengar not so much. Dei har bakgrunn frå Kroatia, India, Somalia og Noreg. Dei er alle i ulik grad under oppsyn av barnevernet.

Lovrenski skildrar overtydande den beintøffe skuggesida. Samstundes viser han kor mykje solskin det finst der, noko som røska opp i ein del fordommar i alle fall underteikna har hatt. Romanen består av kortare tekstar med eigne titlar, og om nokre mest har som oppgåve å peike vidare, er andre i tillegg meir fullenda som kortprosa.

Handlingsmessig bevegar vi oss frå det djupaste mørke til den svartaste situasjonskomikk. Det går ikkje an å ikkje le når Jonas har ein bad trip, blir paranoid og flyalarmen samstundes går (ei øving), og han ropar at russarane kjem, og flyg for å finne eit bomberom.

Samfunnsblikket som herskar, er òg skarpt og tilbakelent formulert: «men helt ærlig skole er sa° skada opplegg, liksom viderega°ende nettopp starta og allerede man føler seg ferdig, og hver morgen jeg va°kner og tenker kanskje alt var største vonde drømmen og jeg egentlig er 20 a°r i kroatia med fem jenter babyolje og tre pepperoni pizza, men nei, fortsatt jeg skal pa° skolen og lære hvorfor noen stein har flere farger.»

litterære kvalitetar

Slik romanens vennegjeng gjer, blandar Lovrenski inn fleire språk og dansar rundt med dei. Det kan vere kroatisk, somali, arabisk, tysk, spansk, svensk, fransk. Det finst frampeik til ting som seinare skjer, og dei er elegant plasserte reint dramaturgisk. Her finst litterære og samfunnsmessige referansar, Lovrenski viser mellom anna til Lars Saabye Christensens Byens spor, til vitsesjangeren («To narkomane går inn i en bar»), til Geir Lippestad, Charlie Hebdo med meir. Slikt løftar taket på romanen og liknar grepet han gjer med byen Oslo, som i ei vid utstrekning får sitt styggvakre, slåande portrett med denne romanen.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.