Noveller

Claire Keegan:

I seneste laget. Historier om kvinner og menn

Omsett av Merete Alfsen
Aschehoug

«Intet mindre enn et mesterverk», står det på baksida av den norske utgåva av denne novellesamlinga. Sitatet, som er frå New York Times, er berre eitt av fleire som skryter bøkene til denne irske forfattaren opp i skyene, og som Aschehoug sjølvsagt har strødd omkring på omslaget av den norske utgåva.

Claire Keegan har vunne ei rekkje prisar, mellom andre Davy Byrnes Award, som skal vere verdas gjævaste pris for novelledikting. Klårt forlaget vil bruke denne åtgaumen for alt han er verd. Men – er orda for store? Det er i alle fall vanskeleg ikkje å ha store forventningar når ein går i gang med å lese.

Maskulin stupiditet

I seneste laget. Historier om kvinner og menn inneheld tre noveller. Som tittelen på samlinga indikerer, handlar alle om relasjonar mellom kvinner og menn, men av ulike slag. Tittelnovella, «I seneste laget», gir oss historia om Cathal og kjærleikslivet hans. Vi møter han først på arbeidsplassen ein sommarvarm fredag ettermiddag.

Alle kollegaene har for lengst kome seg ut av kontoret for å nyte finvêret, medan han dryger tida ut og finn seg nye, litt meiningslause oppgåver på PC-en. Tydelegvis kvir den unge mannen seg for å gå heim. Kva har hendt?

«Det er berre å gi seg over. Dette er meisternoveller.»

Ein blir straks forviten, sjølv om forteljinga held dramatikken på lågbluss til å byrje med. Vi følgjer Cathal heim til det tomme husværet og får i små og litt større drypp glimt av kva som har skjedd der berre nokre få døger tidlegare.

Når fortida gradvis blir rulla opp, på nærast ibsensk vis, endrar det den sympatien ein til å byrje med har for hovudpersonen: «Stakkars – han er så einsam!» blir til heilt andre kjensler. For ikkje å øydelegge spaninga for nye lesarar skal eg ikkje røpe så mykje meir, men eg kan røpe at når vi har lese ferdig, forstår vi tittelen. Han peikar mot ei innsikt Cathal burde ha fått litt før.

Inn i mørket

Det er berre å gi seg over. Alt etter den første novella kan ein ikkje anna enn vere einig i omtalene på omslaget av boka. Dette er meisternoveller av den typen som ser enkle ut på overflata, dramaet er dempa og ordvalet smålåtent, men like under finst det svimlande djup og uhygge. Det heile er kresent, presist, utsøkt.

Korleis gjer ho det? Keegan kan i alle fall kunsten å plukke akkurat det mest rammande uttrykket, det som teiknar eit krystallklårt bilete av scener og personar. Berre nokre få setningar inn i kvar tekst er vi djupt engasjerte i situasjonen hovudpersonen er komen opp i, og les vidare med stigande puls: Korleis skal dette gå?

Keegans noveller er ned­-
strippa, konsentrerte, med det brå og uventa kastet i handlinga som ei verkeleg god novelle skal ha. Det feministiske tilsnittet er tydeleg i kvar av dei og gjer at eg likar dei ekstra godt. Kor øydeleggande kvinneforakt er, både hos einskilde individ og institusjonelt, er gjennomgangstema her. Mannssjåvinismens grelle andlet kjem til syne så det gys i lesaren – hos kvinner og, vil eg tru, hos menn.

Den mørkaste soga kjem til slutt. «Antarktis» har trekk av horror og skrekk, men byrjar tilforlateleg med ei gift kvinne ute «på vift», under dekke av å gå på juleshopping. Det heile utviklar seg så gradvis at lesaren blir lokka med og nesten ikkje får med seg kor dette ber, før… Nei, igjen må eg ikkje røpe for mykje her! Men – les, les!

At det framleis finst skrivarar som Claire Keegan i verda, gir håp for framtida til litteraturen.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar i Dag og Tid.