JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Det totalitære stjernedømet

Stalinisme er eit betre namn på Kim Jong-uns ørkenland.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Forfattar Terje Albregtsen mislikte sterkt å sjå knefallet for gamle leiarar som enno er «i live».

Forfattar Terje Albregtsen mislikte sterkt å sjå knefallet for gamle leiarar som enno er «i live».

Foto: David Guttenfelder / AP / NTB scanpix

Forfattar Terje Albregtsen mislikte sterkt å sjå knefallet for gamle leiarar som enno er «i live».

Forfattar Terje Albregtsen mislikte sterkt å sjå knefallet for gamle leiarar som enno er «i live».

Foto: David Guttenfelder / AP / NTB scanpix

4370
20180615
4370
20180615

Sakprosa

Terje Albregtsen:

Fasciststaten Nord-Korea. Ei uvanlig reiseskildring

Kolofon

Nord-Korea er i vinden for tida. Toppmøtet mellom Kim Jong-un og Donald Trump har ikkje gjort interessa mindre. Dei 18 millionane i nord er sette i spel mellom stormaktene. No undrar alle seg over kva som kjem til å skje.

Toppmøte er så mangt. I 1938 kom Neville Chamberlain heim frå Hitler i Berghof og vifta med eit papir: «Peace For Our Time». Det varte ikkje lenge. I 1961 hadde vi eit tilsvarande toppmøte i Wien mellom Nikita Khrusjtsjov og John F. Kennedy. Der herja den sovjetiske leiaren med den unge presidenten.

Khrusjtsjov trudde Kennedy var så svak at han kunne testa han. Cuba-krisa, der verda stod framfor eit kjernefysisk ragnarok, vart resultatet.

På den andre sida vart møta mellom Ronald Reagan og Mikhail Gorbatsjov fruktbare, likeins mellom Konrad Adenauer og Charles de Gaulle. Om vi tenkjer på kor uføreseielege slike arrangement kan vere, gløym ikkje den spontane folkelege hyllinga av Willy Brandt i Erfurt etter at han hadde møtt Willi Stoph og dei andre DDR-leiarane. Det sette i gang ei hending som synte seg å vera historisk viktig.

Undertrykkingssystem

Men kva veit vi om tilstanden i det lukka landet Nord-Korea? Om einskildmenneska, om fattigdomen, helsetilstanden til folk, mangelen på mat, den massive politiske undertrykkinga, leirsystemet for opposisjonelle og dei vilkårlege fengslingane? Maktkampane i leiarsjiktet, drapa på nærståande familiemedlemer og generalar?

Nord Korea er George Orwells 1984-samfunn i n-te potens. Sanningsministeriet og Storebror i Oseania med atomrakettar.

Det finst ikkje så mange reportasjar derfrå. Men no har vi ein: Den norske læraren Terje Albregtsens turistrapport Fasciststaten Nord-Korea. Dette er ei upretensiøs bok. Albregtsen går ikkje i dei mange fellene som det er så mange av når politiske pilegrimar til høgre og venstre vitjar draumesamfunna sine. Han er ikkje ein pilegrim.

Her er ikkje ein Beatrice Webb som fjerna spørjeteiknet frå boka Soviet Russia – a New Civilization (?) midt under Stalins skodeprosessar i 1937, der den paranoide tyrannen drap Lenins revolusjonskameratar med nakkeskot. Det er ikkje naudsynleg å nemne fleire namn frå dette skrekkabinettet. Men nett fordi hjulspora ligg så nær, er det fint å lesa Albregtsens direkte skildringar av landet sett frå ein turistsynsstad. Det er friserte inntrykk, og han er medviten om det.

Det som gjer Albregtsen verkeleg hissig, er å vera vitne til den smaklause religiøse dyrkinga av Kim-dynastiet i kjempehallar med statuar, blomar og verbalorgasmar. Albregtsen og fylgjet hans må kle seg sømeleg, bukke underdanig og te seg som, jau, pilegrimar, nett som på ei gudsteneste.

Albregtsen vert rasande, og vi skjønar han. Kim Jong-un kan ikkje kallast med normale titlar fordi far og farfar hans er enno «i live».

Elles er det flust med forventa inntrykk: Folk som oppfører seg som zombiar (men også venleg), mange freistnader på å skjula fattigdom, landbruk med hakker og spader, elendig infrastruktur, enorme vedlikehaldsbehov, nitid kontroll av fotoapparat og så vidare. Slik vi kjenner det frå liknande despoti. Heller ikkje USSR makta å gje folket såpe og dopapir.

FASCISME?

Albregtsen meiner vi står andsynes ein fasciststat. Han meiner Nord-Korea heller ikkje er ein kommuniststat, etter å ha studert juche-ideologien (total sjølvforsyning).

Kan hende er stalinisme eit betre ord – med ekstrem persondyrking, totalkontroll, sosialisme i eitt land, mordarisk forfølging av «folkefiendar» og paranoia. Likskapane mellom Stalin og Kim er mange.

Men på eitt punkt skal Albregtsen få rett i fascismeanalogien: Kim Il Sung lever no, seier dei. Den same absurde dødskulten hadde dei spanske fascistane. Den spanske falangistleiaren José Antonio de Rivera (f. 1903) vart skoten av republikanarane i 1936, men falangistane starta likevel lenge møta sine med å ropa ut «José Antonio presente!». Som Francos kjernetroppar den gongen, så Kim i dag. Terje Albregtsen er i alle fall her på trygg grunn når han ser parallellane.

Bernt Hagtvet

Bernt Hagtvet er professor i statsvitskap ved UiO og Bjørknes Høyskole og fast skribent
i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Sakprosa

Terje Albregtsen:

Fasciststaten Nord-Korea. Ei uvanlig reiseskildring

Kolofon

Nord-Korea er i vinden for tida. Toppmøtet mellom Kim Jong-un og Donald Trump har ikkje gjort interessa mindre. Dei 18 millionane i nord er sette i spel mellom stormaktene. No undrar alle seg over kva som kjem til å skje.

Toppmøte er så mangt. I 1938 kom Neville Chamberlain heim frå Hitler i Berghof og vifta med eit papir: «Peace For Our Time». Det varte ikkje lenge. I 1961 hadde vi eit tilsvarande toppmøte i Wien mellom Nikita Khrusjtsjov og John F. Kennedy. Der herja den sovjetiske leiaren med den unge presidenten.

Khrusjtsjov trudde Kennedy var så svak at han kunne testa han. Cuba-krisa, der verda stod framfor eit kjernefysisk ragnarok, vart resultatet.

På den andre sida vart møta mellom Ronald Reagan og Mikhail Gorbatsjov fruktbare, likeins mellom Konrad Adenauer og Charles de Gaulle. Om vi tenkjer på kor uføreseielege slike arrangement kan vere, gløym ikkje den spontane folkelege hyllinga av Willy Brandt i Erfurt etter at han hadde møtt Willi Stoph og dei andre DDR-leiarane. Det sette i gang ei hending som synte seg å vera historisk viktig.

Undertrykkingssystem

Men kva veit vi om tilstanden i det lukka landet Nord-Korea? Om einskildmenneska, om fattigdomen, helsetilstanden til folk, mangelen på mat, den massive politiske undertrykkinga, leirsystemet for opposisjonelle og dei vilkårlege fengslingane? Maktkampane i leiarsjiktet, drapa på nærståande familiemedlemer og generalar?

Nord Korea er George Orwells 1984-samfunn i n-te potens. Sanningsministeriet og Storebror i Oseania med atomrakettar.

Det finst ikkje så mange reportasjar derfrå. Men no har vi ein: Den norske læraren Terje Albregtsens turistrapport Fasciststaten Nord-Korea. Dette er ei upretensiøs bok. Albregtsen går ikkje i dei mange fellene som det er så mange av når politiske pilegrimar til høgre og venstre vitjar draumesamfunna sine. Han er ikkje ein pilegrim.

Her er ikkje ein Beatrice Webb som fjerna spørjeteiknet frå boka Soviet Russia – a New Civilization (?) midt under Stalins skodeprosessar i 1937, der den paranoide tyrannen drap Lenins revolusjonskameratar med nakkeskot. Det er ikkje naudsynleg å nemne fleire namn frå dette skrekkabinettet. Men nett fordi hjulspora ligg så nær, er det fint å lesa Albregtsens direkte skildringar av landet sett frå ein turistsynsstad. Det er friserte inntrykk, og han er medviten om det.

Det som gjer Albregtsen verkeleg hissig, er å vera vitne til den smaklause religiøse dyrkinga av Kim-dynastiet i kjempehallar med statuar, blomar og verbalorgasmar. Albregtsen og fylgjet hans må kle seg sømeleg, bukke underdanig og te seg som, jau, pilegrimar, nett som på ei gudsteneste.

Albregtsen vert rasande, og vi skjønar han. Kim Jong-un kan ikkje kallast med normale titlar fordi far og farfar hans er enno «i live».

Elles er det flust med forventa inntrykk: Folk som oppfører seg som zombiar (men også venleg), mange freistnader på å skjula fattigdom, landbruk med hakker og spader, elendig infrastruktur, enorme vedlikehaldsbehov, nitid kontroll av fotoapparat og så vidare. Slik vi kjenner det frå liknande despoti. Heller ikkje USSR makta å gje folket såpe og dopapir.

FASCISME?

Albregtsen meiner vi står andsynes ein fasciststat. Han meiner Nord-Korea heller ikkje er ein kommuniststat, etter å ha studert juche-ideologien (total sjølvforsyning).

Kan hende er stalinisme eit betre ord – med ekstrem persondyrking, totalkontroll, sosialisme i eitt land, mordarisk forfølging av «folkefiendar» og paranoia. Likskapane mellom Stalin og Kim er mange.

Men på eitt punkt skal Albregtsen få rett i fascismeanalogien: Kim Il Sung lever no, seier dei. Den same absurde dødskulten hadde dei spanske fascistane. Den spanske falangistleiaren José Antonio de Rivera (f. 1903) vart skoten av republikanarane i 1936, men falangistane starta likevel lenge møta sine med å ropa ut «José Antonio presente!». Som Francos kjernetroppar den gongen, så Kim i dag. Terje Albregtsen er i alle fall her på trygg grunn når han ser parallellane.

Bernt Hagtvet

Bernt Hagtvet er professor i statsvitskap ved UiO og Bjørknes Høyskole og fast skribent
i Dag og Tid.

Det som gjer Albregsten verkeleg hissig, er å vera vitne til den smaklause religiøse dyrkinga av Kim-dynastiet.

Emneknaggar

Fleire artiklar

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis