DIKT

Raúl Zurita:

Skjærsild

Gjendikta frå spansk av Pedro Carmona-Alvarez
Kolon forlag

Ofte vert berre eit nennsamt utval av ein utanlandsk diktar gjendikta til norsk. I den chilenske matematikaren, ingeniøren og poeten Raúl Zuritas (f. 1950) tilfelle ville det vere vanskeleg berre å basere seg på eit utval utan å miste mykje. Pedro Carmona-Alvarez har gjendikta heile debutboka til Zurita, Skjærsild frå 1979.

Skjærsild er ei svært samansett bok som består av verbale og grafiske dikt, brev frå ein psykiater, og ja, på slutten av boka finn ein fleire prenta elektroencefalogram. Det finst eit sterk indre samband mellom dikta, og dei utdjupar kvarandre støtt.

Fengsla

Zurita opplevde å bli fengsla etter kuppet mot Salvador Allende i 1973, og han blei seinare vilkårleg banka opp på gata av politistyrkane til diktatoren Pinochet. Etter denne siste episoden skal poeten, ifølgje det opplysande etterordet til Carmona-Alvarez, ha gått heim og brennmerkt seg på kinnet, ei hending som fleire av dikta nemner: «Jeg ødela mitt forferdelige ansikt/ foran speilet/ jeg elsker deg – sa jeg til meg selv – jeg elsker deg».

Tittelen syner til Dantes Guddommelege komedie. Brennmerkinga er, i tillegg til å vere ein konkret respons på den kristne oppmodinga om å vende det andre kinnet til, ein type konkret smertefull skriving, som Zurita ønskjer å innlemme i poesiomgrepet. Ein kan sjå det som teikn på at han ønskjer å sprenge diktet or diktbokas format. Han vil så å seie ha diktet ut på gatene og gatene inn i diktet.

Kryssande liner

Nokre av dei mest uroande og finaste diktsekvensane i denne boka ber tittelen «Atacamaørkenen». Her er den politiske valden, døden og lidinga indirekte til stades og er vorten til ein del av landskapet. Men også landskapet er i rørsle, på veg bort, som om det var dødt.

Det som kjenneteiknar Zuritas lyrikk, er at han kryssar over ulike felt og område. Her er det slett ikkje parallelle univers som vert teikna opp, det er alltid kryssande liner, kollisjonar, møtestader. Zurita koplar saman ulike plan og nivå, slik han koplar saman røynd med dikt og det individuelle med det abstrakte. Slik vert krossen til ein – indirekte og direkte – berande figur i boka, som både syner til den abstrakte geometrien, til landskapet, til kroppens «skrevende bein», til det religiøse og, ikkje minst, til symbolet på liding. Det er smerta Zurita alltid verkar å vende attende til i ei diktbok som både er opprivande og ven.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.