PROSASTYKKE

Morten Langeland:

Barbar

Flamme Forlag

Barbar av Morten Langeland består av prosatekstar. I desse tekstane vrir og vrengjer forfattaren på sjølvframstillinga. Sjølvframstillinga i Barbar nærmar seg karikaturen. Tekstane er overdrive aktuelle og overdrive farga av det samtidige: Pandemien er innskriven, i språket figurerer oppdatert slang, teknologisk og populærkulturell referansemani blandar seg med tidstypiske livsstilmarkørar. Boka tilfredstiller alle ytre krav til eit samtidslitterært verk anno 2020: aktualiteten, sjargongen og sjølviscenesetjinga.

Sjølvframstilling

Mellom prosatekstane, som står seg godt som enkelttekstar, vert ein forteljande tråd spunnen der den biografiske forfattaren er hovudaktør. Han driv rundt i Oslo, drikk, sit på Deichmanske bibliotek, treffer vener og reiser til Bergen for å skjøtte jobben som skrivelærar på Skrivekunstakademiet.

Det er interessant å sjå at sjølvframstillande litteratur av den særeigne og kompromisslause typen vi finn i denne boka, fører ein utover samtida og attover i litteraturen. Langeland gjer det sjølvreflekterande og sjølvreferansen til eit litterært hovudprinsipp, der til dømes formspørsmål vert innbakt i tekstane.

Sjølvframstillande tekstar er ikkje er noko nytt. Augustin skreiv sin sjølvbiografiske Confessiones på 400-talet e.Kr. I nær norsk fortid hadde den sjølvrefleksive litteraturen ei stordomstid på 1980-talet. Åttitalsforfattaren Tor Ulven er, blant fleire, ein gjennomgangsreferanse. Sjangernemninga prosastykke er tidlegare brukt av Ulven, på prosaboka Fortæring.

Springande

Tekstane har ein springande karakter. Dei stormar fram mellom stadar og tekststadar og lèt gjerne brotflatene stå vidopne. Tekstane er eit mixtum compositum av representasjonar og tankar som heile tida skyt seg sjølv i foten og hakkar prosastykka opp i enda mindre betar, slik at kvar bete reflekterer seg sjølv og verda og sender biletstrålar attende på teksten.

Teksten omtaler eigen skrivemåten som heliografisk, ein type solskriving. Eit gjennomgangsmotiv er heliografen, ein trådlaus telegraf samansett av speglar som kunne sende morsesignal over store avstandar, brukt i antikken, men også i førre hundreåret. Ordet heliograf ligg snublande nær hagiograf, helgenbiografien som framstilte livet til enkeltpersonar og deira mirakel. Konklusjonen er at litteratur kjem av litteratur – og her må også sjølvet finna seg i å bli knust og sendt mellom speglar i det uendelege.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.