Roman

Rune Salvesen:

Bunkers

Cappelen Damm

Transportsektoren har enno ikkje nådd fram til tilbodet «buss for buss» og ligg såleis etter litteraturen, som har funne opp metaromanen, altså den som mellom anna handlar om seg sjølv. No er det somme som meiner at slike romanar diskvalifiserer seg sjølv i utgangspunktet, av di dei øydelegg sine eigne fiktive lag, om slike finst, ved å understreka at dei er fiksjon.

Forfattarar som mest av alt vil gripa lesarane emosjonelt, vil gjera alt dei kan for å få det oppdikta til å sjå ekte ut, medan dei som heller vil ha eit reflekterande publikum, ikkje prioriterer kjenslene til lesarane. I den siste kategorien av forfattarar finn me Rune Salvesen, som i romanen Bunkers tidt lèt teksten stogga for å ta ein kikk på seg sjølv, på forfattaren og dei førre bøkene hans, på livet hans til no, og på, eller som kommentar til, det som finst av fiktive lag i romanen.

Ikkje nok med det: Her finst også tekst som er sladda, tekstar som er skrivne på langs av boksidene, eller stilte opp i smale kolonnar. Det er dessutan innslag frå ulike sjangrar i boka, slik at ho ovrar seg som ein collage.

Djupt alvor

Tittelen Bunkers, som representerer noko typisk norsk i adapsjonen av utanlandske ord, særleg frå engelsk, ved å ta med s-en som markerer fleirtal i eit eintalsord (drops, pins, caps), har ei reint konkret (bokstaveleg tala) tyding i boka, ein tysk undersjøisk bunker i farvatna nær Stavanger, der ein oppdikta mogleg terrorist, David, gøymer seg både før og under eit bombeåtak på Oljedirektoratet, medan han er i fysisk umogleg, men litterært mogleg dialog med ein viss ABB.

Boka handlar også om forfattaren Snorre Sand, som var med på å byggja ein undersjøisk bunker under krigen, og som har hatt planar om å skriva ein roman om dette.

Snorre Sand kjem litt utanfrå i denne romanen, men Salvesen får han med inn i heile bunkerideen etter kvart, der det som mest av alt samlar tekstane, er det djupe alvoret til forfattaren, i leiting etter svar på store og viktige spørsmål, som kva det er som gjer eit menneske til terrorist, kva ein eigentleg veit om dei andre her i verda, og korleis ein skal te seg i lag med dei framande. Han siterer poeten Seamus Heaney, som ein stad skriv: Whatever you say, say nothing.

Kunnskapsrik

Salvesen får også med byrjinga av pandemien i teksten, og litt etter litt tek den litterære bunkeren form også for lesaren, som den isolasjonen ein anten søkjer eller oppdagar som ein føresetnad ved eksistensen. Kvar og ein har vel ein bunker, eller er ein, om ikkje av betong og under vatn, så i alle høve slik at ein kan leita seg fram til han, avskoren frå verda elles.

Men kva er det då ein vil med dikting, eller nedskriving av tankar som andre vonleg vil lesa? Kanskje dikting alltid, i si mest vesentlege form, er brev frå bunkeren, men kanskje er boka også ein bunker. Korleis det no er, merkar ein seg at Salvesen skriv godt, til tider særs godt. Han er artikulert og kunnskapsrik, han har noko han vil gje uttrykk for, og han ventar at verda skal ta han på alvor.

Det hender visst ikkje alltid, og han bruker difor ein del av boka til oppgjer med slike som ikkje tykkjer godt om bøkene hans, særleg i Stavanger Aftenblad. Det er ikkje dei sterkaste sidene ved boka, eller i bunkeren, men dei syner oss Salvesen også som ein sårbar person og er såleis av verdi for heile forståinga av romanen.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.