Roman

Wencke Mühleisen:

Redd deg selv, lille hjerte

Gyldendal

Norsk-austerrikske Wencke Mühleisen har gjort seg kjend i den norske ålmenta på mangslunge og uredd vis gjennom fleire tiår, mellom anna som performancekunstnar og som kjønnsforskar. Dei siste åra har ho flytta ein del av forskinga over i fiksjonsprosaen og fått mykje åtgaum for bøkene sine. Denne siste utgivinga har ein aktuell og interessant tematikk, men lykkast berre delvis som roman.

Når begjæret dør

Erika og Jan har vore saman sidan dei var nitten år, no er dei midt i sekstiåra. For mange år sidan var Erika utru mot Jan. Dette oppdaga Jan, og det førte til ei krise i samlivet. Dei kom seg vidare, men sexlivet har i mange år vore labert. Erika saknar erotikken sterkt. Ho trur Jan gjer det same, men at han har nokre stengsler i seg som gjer det vanskeleg å opne opp. På ei feriereise til Trieste i Italia forsøker Erika å ta opp problemet i håp om at dei endeleg skal kome nærare kvarandre igjen. Det motsette skjer: Jan kan fortelje at han slett ikkje lever eit sexlaust liv. Han har ei anna dame, ei yngre elskarinne. Erika går i svart.

Dette hender tidleg i romanen, og resten av teksten er vigd Erikas sjalu fantasiar kring forholdet til Jan og den yngre Marie – og særleg det seksuelle. Som det opplyste paret Jan og Erika er, oppsøkjer dei parterapi, utan at det hjelper nemneverdig – i alle fall ikkje til å byrje med.

Modige Mühleisen

Wencke Mühleisen har òg tidlegare demonstrert at ho ikkje er redd for å gå inn i tema som sjeldan blir snakka eller skrive mykje om. Sjølv i ei tid der mykje rundt samliv og nære relasjonar kanskje er «ferdigsnakka» og gjennomanalysert, og dei fleste ser på seg sjølve som frigjorde menneske, finst det tabu, som manglande lyst hos menn eller begjær og lyst hos eldre menneske, særleg kvinner. At eldre menn finn seg yngre damer er inga nyheit, men ikkje så mange talar høgt om alle damene som då blir sitjande utan mannleg sexpartnar.

«For kvinner etter midtlivet er det største problemet ikke mangel på lyst, men mangel på tilgjengelige partnere. (…) horder av middelaldrende og eldre kvinner med liten mulighet for kjærlighet eller sex, fordi utvalget av potensielle mannlige partnere statistisk sett skrumper drastisk inn for hvert år».

Mühleisen stansar ikkje der, ho trengjer djupt inn i både aktuelle og heilt essensielle problemstillingar kring lyst og sakn som gjeld båe kjønna. Korleis innverkar dei aller tidlegaste erfaringane våre når vi spelar ut nokre av dei aller sterkaste kjenslene vi har? Korleis bergar vi kjærleiken?

Forfattaren viser seg på ny som ein klok og reflektert intellektuell når ho brukar forskarbakgrunnen sin i ein sterk vilje til å undersøkje røynda og utfordre vedtekne sanningar. Ein roman har likevel andre premiss, og forfattaren får ikkje heilt til å skape ei soge som er rik nok litterært til å setje seg i kjenslene til den som les. Med hovudet forstår eg godt at Erika er fortvila og rasande, men teksten lever ikkje nok til at eg verkeleg føler med henne. Det går dessutan på truverdet laus når det intense raseriet liksom berre fislar ut mot slutten. Personane rundt Erika er til dels flate og replikkane noko stive. Innimellom glimtar Mühleisen til med eit meir sanserikt språk, men mange av setningane har eit heller uelegant og tørt preg.

Ein blir altså ikkje så sterkt gripen av Erika og Jans kjærleikshistorie, men ein får mange tankar. Eg heiar på Mühleisen og håpar ho kan jobbe meir med det litterære neste gong.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.