Roman

Max Porter:

Sorg er den greia med fjær

Cappelen Damm

Britiske Max Porter (f. 1981) har hatt stor nasjonal og internasjonal suksess med den vesle debutromanen som kom for to år sidan, Grief is the thing with feathers, no på norsk ved Arne Ruste. At Arne Ruste er omsetjaren, er ikkje tilfeldig, sidan han ved fleire høve har omsett Ted Hughes. Når Max Porter skriv i ein slags dialog med Hughes diktsamling Crow (1970), der han skriv ut sorga over tapet av Sylvia Plath, er det naturleg, i og med at begge bøkene på ulikt vis sirklar inn sorgas psykologi.

Ein ung far sit att med to søner etter at kona plutseleg døde. Alt blir snudd opp ned, alt stansar, sorga og lengten verkar lammande, før eit beist av ei kråke plutseleg invaderer husværet og tar styring og retning i arbeidet med å stable den vesle familien på beina igjen. Ho gir klare meldingar: «Jeg forlater deg ikke før du ikke lenger trenger meg.» Som kråke og åtselfugl har ho ein særmerkt kvalitet: «Vi kan (…) fortære sorg.»

Gripande scener

Ho blir i familien, til og frå som fantasifugl i mange år, og ho opptrer frekt, sarkastisk, morosamt, leikent, omsorgsfullt og terapeutisk. Ho leiker med språket, lagar nye ord og ordspel, fortel eventyr, går ut og inn av draumar og myter der kråker har sin symbolverdi, og med jordnær realisme hankar ho inn faren når lengten tar overhand: «du låter som en kjøleskapsmagnet».

Teksten er fordelt på tre stemmer: faren, gutane og kråka. Tidsramma og kronologien er relativt laus og strekker seg langt inn i farens alderdom og gutanes vaksenliv, men i hovudsak dreier det seg om dei første åra etter at kona døde. Det er djupt gripande scener som med enkle grep fangar inn det saknet dei lever i: «Vi pisset på setet. Vi lukket aldri skuffer. Vi gjorde slike ting for å savne henne, for alltid å ønske henne.»

Faren, som er akademikar og ekspert på Ted Hughes, arbeider med ei bok om det store forbildet, ei bok som «vil appellere til alle som er kvalme av Ted & Sylvia-arkeologien», og gutane leverer ei herleg historie, ei urforteljing i familien, om farens møte med Ted Hughes i Oxford, eit møte fylt av ein 18-årings beundring og sjenanse.

Djupn og perspektiv

No er det ikkje berre Ted Hughes som lurer i kulissane hos Max Porter; også Emily Dickinson er med på ein fiks måte i innleiingsdiktet der ordet «Love» er skifta ut med «Crow», og tittelen spelar opp til Dickinsons kjente dikt «Hope is the thing with feathers». Dette intertekstuelle hos Porter gir djupn og perspektiv ut over sjølve grunnteksten, og også sluttscenen med oskespreiing gir assosiasjonar i retning Graham Swifts Last Orders, Bookerpris-vinnaren frå 1996. I det heile tatt: Max Porter, redaktør av tidsskriftet Granta, synest å vere ein mann med mange referansar innanfor den engelskspråklege litteraturen.

Les ein for fort, er det mykje som går hus forbi, men ved andre og tredje gongs lesing, fell ting på plass, og Sorg er den greia med fjær blir til ei bok som er atskillig større enn dei 123 sidene teksten er fordelt på.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.