Sakprosa

Ronan Farrow:

Catch and Kill: Lies, Spies and a
Conspiracy to Protect Predators

Fleet, New York 2019

Eg har høyrt denne boka som lydbok, lesen av forfattaren sjølv. Eg høyrde henne som lydbok av di eg visste at det ville vera lydopptak der. Og ja, lydboka inneheld mellom anna opptak av Harvey Weinstein som Ronan Farrow fekk tak i. Der høyrer vi Weinstein vedgå overgrep og prøva å truga Ambra Battilana Gutierrez (google henne) til å verta med inn på rommet for å valdtaka henne. Dette opptaket er det mest avslørande provet mot Weinstein, og Farrow publiserte det i The New Yorker.

Boka avdekkjer at arbeidsgjevaren hans, NBC, nekta han å avsløra Weinstein, at mellom andre tidlegare Mossad-agentar, betalte av Weinstein, aktivt prøvde å hindra at saka kom ut, og at Farrow sjølv var i livsfare.

Det er ei fantastisk og deprimerande historie. Amerikanske rikingar har fått oppføra seg som dyr. Storkapital og amerikansk rettsvesen er ingen god kombinasjon. Då politiet i New York ville etterforska Weinstein, hjelpte Gutierrez dei ved å gå med skjult opptakar. Men statsadvokaten ville verta attvald og tok imot mykje pengar frå Weinstein. Statsadvokaten var Cyrus Vance junior, altså son til den tidlegare utanriksministeren til Jimmy Carter.

Frå eliten

Arbeidet som Farrow har gjort, er særs viktig. Det er så. Men eg vart sitjande og tenkja på noko anna medan eg høyrde på boka, og det er kor feilskrudd USA er på visse felt. Ronan er son til Mia Farrow og Woody Allen. Han har vakse opp i den øvste intellektuelle og økonomiske eliten i USA og gått på dei beste privatskulane og dei beste Ivy League-universiteta. Farrow er amerikansk adel og ein helt for den liberale eliten. Og han fekk sjølvsagt straks arbeid i utanriksdepartementet då han var ferdig utdanna. Han kjenner sjølvsagt Hillary Clinton.

Deretter vart han talkshow-vert i NBC, og han meinte det rette om pedofiliskuldingane mot Woody Allen. I boka seier han gong på gong at han er heilt ferdig med Allen-saka, og at han ikkje vil verta kjend for den saka, for så gong på gong på gong å repetera pedofiliskuldingane, som ikkje er prova.

Boka er verkeleg ikkje god. Farrow er ulideleg sjølvoppteken, og han må på død og liv skriva ut alle samtalar for å visa kor flink han er som granskande journalist. Han påstår at alle samtalar er ordrett attgjevne, noko dei umogleg kan vera, sidan fleire av dei ligg år attende og ikkje har vorte tekne opp. Forteljeteknikken er totalt konvensjonell, og det er absolutt null samfunn her. Fyren er berre ein trena apekatt. Han kan form perfekt, men har null analytisk kraft.

Rettssystemet!

Kvifor fekk Weinstein og mange rikingar med han halda på slik i år etter år i USA? Svaret er sjølvsagt av di rettsvesenet er korrumpert av pengar. Dei rike kjøper seg dei beste advokatane, og mykje av påtalemakta er tvers gjennom politisert. Når dei leiande aktorane må stilla til val, må dei sjølvsagt skaffa seg pengar for å verta valde. Men det skriv ikkje Farrow om, dette er ei bok om enkeltlagnader, og det kjem ikkje eitt ord om kvifor alle desse overgriparane fekk halda på så lenge. Det heile er skrive som ein featureartikkel, og i staden for analyse får vi ei uendeleg rekkje med sitat.

Ja, eg veit at dette er heilt på sida, men eg vart altså undervegs sitjande og tenkja på kvifor USA har vorte så stratifisert, og for eit typisk symptom på denne systemsvikten Farrow er. USA har det same problemet som Storbritannia. Eliten får i kraft av kontaktar og skule- og utdanningssystemet halda seg i eit altfor lite talentbasseng. Er du fyrst fødd inn i toppen, vert du verande der.

Eg kan ikkje fatta og forstå kva det er som gjer Farrow så dyrka. Ein eller annan har tydelegvis fortalt Farrow at han har eit skodespelartalent. Når han les, prøver han difor å kopiera både stemma og aksenten til dei som til kvar tid seier noko gjennom hans sitat. Han er heilt elendig på europeiske aksentar.

Det han er mest sint for, er ikkje overgrepa, verkar det som, men det faktumet at han sat for lenge på saka, så lenge at han ikkje var den fyrste som avslørte Weinstein. Men det er eit faktum at ei rekkje andre pressefolk visste, og dei visste lenge før Farrow. Det alle desse pressefolka hadde til felles, var redaktørar og direktørar som ikkje våga å gå ut med sakene mot Weinstein av di dei var redde for represaliar.

Ja, historia er utruleg, og eg er glad for at Farrow var med på å avsløra overgrep. Men han er berre ikkje smart nok til å skriva ei heil bok. So sad, som ein annan rik overgripar plar seia.

Jon Hustad

Jon Hustad er journalist i Dag og Tid.