Drama, komedie

Regi: Jan Hrebejk

Klasseforstanderen
(orig. tittel: Ucitelka)

Med: Zuzanna Mauréry, Csongor Kassai, Martin
Havelka

Det er tidleg 80-tal i Tsjekkoslovakia. På ein barneskule i Bratislava skal elevane i 6. klasse få ny klasseforstandar: den ved fyrste augekast hyggelege enka Maria Drazdechova (Mauréry). Kvifor ho vil vita kva alle foreldra til borna jobbar med, kjem fort fram. Om ikkje ho får utført tenester etter hennar behov, straffar ho elevane med dårlege karakterar. Fleire merkar seg dette, men kva kan dei gjera for å bevisa kva ho driv med? Særleg sidan ho i tillegg er i det kommunistiske, allrådande partilaget på skulen?

Kameratsleg

Ein Lada sig gjennom sluddet. Parkas og dyffeljakker hutlar seg frå gata og inn i gangane på skulebygget. Tidskoloritten er vakkert gjennomført og unngår å spela på vestlege oppfatningar om at alt er grått i austblokka. Utover denne fargerike nyanseringa er det ikkje mykje glorifisering og det tyskarane kallar ostalgie – nostalgi for kommunisttida. Dette gjennomsyrande regimet er nesten ikkje råd å førestilla seg i praksis, men filmskapar Hrebejk gjer ein god jobb med å skildre det. Så tek også Klasseforstanderen utgangspunkt i ei sann historie, og hadde ikkje det vore opplyst om i starten, kunne eg ha tenkt at ein del var overdrive. Men om du blandar ein dose statsregime med ein dose kjipt kvinnemenneske og tilset ein dose feige kollegaer og foreldre, så får du ei god suppe.

Fy deg

Om eit system tillet seg å verta misbrukt, så blir det det. Og dumme sauer er kanskje den største trugselen i alle samfunn. Hrebejk har vore innom same tematikken i den finfine Divided We Fall (2000), der han retta same peikefingeren mot dei som stod og lét forfølgingane av dei slovakiske jødane under andre verdskrig skje. Ikkje heller då gjer han dette på ein surmaga måte, tvert imot er filmane hans lette, ledige og humoristiske. I tilfelle som Klasseforstanderen går humoren ofte over i frustrasjon – Zuzanna Mauréry i rolla som Maria Drazdechova spelar så bra at eg får lyst å dryla til henne. Då har ho vel lukkast, skulle ein tru.

Ein kan ikkje kalla filmen nokon djup kritisk analyse av verken system eller menneske. Men det er underhaldande å sjå ein smånaiv, velmeinande påminnar om at ein skal heia på dei som torer gå mot straumen, og at det skal straffa seg å utnytta andre.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.