Drama

Regi: Cristian Mungiu

R.M.N.

Med: Marin Grigore, Judith State, Macrina Barladeanu
Kinofilm

Matthias (Grigore) stikk heim til landsbyen i dei transilvanske fjella etter å ha skalla ned sjefen sin på ein tysk fabrikk på grunn av ein rasistisk kommentar. Heime driv den tidlegare elskaren hans Csilla (State) eit bakeri. Mange lokale arbeider i utlandet, og få vil jobbe for minstelønn, så Csilla hyrer to flinke karar frå Sri Lanka. Då blir det bråk.

Rasisme 2.0

Transilvania er ein historisk multietnisk region. I tillegg til rumenarar er ungararar og tyskætta store grupper som held på sitt eige språk og sine eigne kyrkjer. R.M.N. er språkleg rik og kjekk. Forholda er ikkje utan gnissingar.

Sigøynar er eit skjellsord. Romane glitrar med sitt fråvær. Ein høgrøysta rasist klagar «nett når vi hadde kvitta oss med sigøynarane, kjem dei med svartingar». Grupper som blir diskriminerte, diskriminerer ofte.

Klassedelingar er ikkje mindre relevante i ein global marknad. Korkje ein franskmann som tel bjørnar, eller det moderne bakeriet med EU-stønad slepp unna. Csilla er liberal, høgt utdanna, verdsvant og tar eit glas god raudvin medan ho øver på celloen sin. Matthias er ein macho muskelmann på motorsykkel som arbeider og vil at sonen skal bli tøffare. Ingen av dei er flate figurar.

Pose og sekk

Ulike konfliktar byggjer seg opp. Filmen driv intenst og spennande framover med presis klipp og effektiv forteljestil der alle replikkar ber meining. Ofte er små overraskingar morosame. Alt er flott innramma, anten det er mørke rom eller vakkert landskap.

Éi scene er spektakulært godt laga: I eit kvarter utan klipp eller kamerarørsle spelar ein debatt på grendehuset om dei srilankiske arbeidarane seg ut som eit nyansert skrekkscenario av demokrati. Ei stor folkemengd er i biletet. Det haglar kommentarar i vill fart, frå det smerteleg omsynslause til det overraskande innsiktsfulle. Ingen slepp heilt unna. Undervegs sit Matthias midt i, heilt utan interesse for dei store spørsmåla. Den røslege karen har ingen politiske meiningar og vil helst halde Csilla i handa.

Cristian Mungiu er kjend for ein enkel realistisk stil og sterke historier. Han vann gullpalma for 4 måneder, 3 uker og 2 dager (2007) om abort under Ceausescu og var sist å sjå på kino med Den store prøven (2016), eit framifrå blikk på nepotisme i skulevesenet. Med R.M.N. gapar han høgt og tar med ei mengd tema. Han sluker alt i ein solid jafs.

Handverket er framifrå frå ende til annan. Det er godt gjort å skape slikt driv samstundes som ein får fram kor kompleks konteksten er. R.M.N. er ein fest for hjernen. Tittelen er rumensk for «MR», undersøkinga som gjer det mogleg å sjå korleis det står til inne i kroppen. Filmen gjev eit bilete på tilstanden i Romania. Legg gjerne til at dette røntgenbiletet seier mykje om Europa og større delar av verda, med alvor og sarkastisk glimt i auget. Mungiu gjev oss alt vi treng i ein film.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latinamerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.