Festival de Cannes

Cannes 14.–25. mai

I skrivande stund leiar ringreven Pedro Almodóvar kritikarbarometeret for hovudkonkurransen i Cannes. Etter den dørgande keisame Julieta har spanjolen laga ein meir personleg film enn nokon gong i Dolor y gloria (Smerte og ære). Antonio Banderas gjer ei solid rolle som filmskapar med helseproblem og historier som minner om regissøren sjølv. Heldigvis er filmen smart og mindre irriterande enn sjølvsentrerte metafilmar kan bli. Likevel har han ikkje laga den finaste spanske filmen på festivalen. Det har galisiske Oliver Laxe gjort med O que arde (Det som brenn), ei hylling til naturen med nydelege og brutale bilete frå Galicia. Han vann sist Kritikarveka med magiske Mimosas frå Marokko.

Arvingar

Brasilianske Kleber Mendonça Filho hadde òg suksess sist i Cannes med herlege Aquarius. Hans Bucarau blandar western og science fiction på ein måte som er heilt tydeleg inspirert av filmbølgja cinema novo og rebelske kolonimaktkritiske filmar under sist diktatur, av typen Como Era Gostoso o Meu Francês (Så godt franskmannen min smakte) av Nelson Pereira dos Santos. Bucarau har klare referansar til historiske opprør i Brasil og er eit stilsikkert rop om motstand i dag. Kinesiske Diao Yinan kjenner òg si filmhistorie. Hans Nan fang che zhan de ju hui (Den ville gåsesjøen) er ein film noir med fleire utrulege scener, som kollektive mopedran og masseslagsmål med neonfarga joggesko, samtidig som skuggar hintar til M av Friz Lang.

Ein spennande nykommar er Mati Diop, som blir presentert som første svarte kvinne i hovudkonkurransen. I senegalesiske Atlantique skildrar ho dårlege arbeidsforhold, djinnar, emigrasjon og feminint fellesskap i Dakar, alt pakka inn i eit stødig og fantasifullt filmspråk som viser at ho har sett den senegalesiske klassikaren Touki Bouki av onkelen Djibril Diop Mambety.

Nye stemmer

Ein annan strålande debutant frå Afrika er algeriske Mounia Meddour. Hennar Papicha er ei steikje sterk historie om unge kvinner som kolliderer med stadig meir radikale islamistar under valden i nittiåra. Sjarm og hjarte tyt ut av lerretet. Det same kan ein i aller høgaste grad seie om And Then We Danced, den georgiske filmen svenske Levan Akin har laga om forelsking mellom gutar i machomiljøet for tradisjonell georgisk dans. Heldigvis kjem filmen på kino. Dit kjem òg islandske Hvítur, hvítur dagur (Kvit, kvit dag). Hlynur Pálmason tar opp stafettpinnen i Kritikarveka med bravur etter Kvinne på krigsstien frå i fjor. Få nye stemmer kjem så langt. Djerve debutantar som peruanske Melina León (Canción sin nombre (Song utan namn)) og kostarikanske Sofía Quirós Ubeda (Ceniza negra (Svart oske)) viser stort talent og kompromisslause formgrep i viktige forteljingar. Katalanske Albert Serra sa for nokre år sidan at vi lever i ei av dei beste tidene for film, men at ein som regel må sjå dei på festival. Då er det eit privilegium å ta del i store festar for film. Cannes og filmkunsten lever.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor ved Institutt for framandspråk ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i
Dag og Tid.