Utstilling:

Chinese Summer

02.06.17–03.09.17
Astrup Fearnley Museet

Astrup Fearnley har laga ei sumarutstilling av kinesisk samtidskunst som dei har kalla, nei, ikkje Kinesisk sumar, men Chinese Summer. Dette seier noko om kven utstillinga er meint for: ikkje så mykje fastbuande nordmenn, for dei er vel turistar i andre land på denne tida. Og dersom dei i det heile går i kunstmuseum, er det i slike stader som Guggenheim.

Kjøpesterke kinesarar

Og som vi veit: Det er særleg éi gruppe utanlandske turistar som i dag er i vekst, nemlig kjøpesterke kinesarar, etter at vennskapen med Kina no er restaurert på noko tvilsamt vis. Eitt turistmål er luksusklokkebutikkar i Oslo, som har tilsett mandarintalande ekspeditørar. Eit anna er kunstmuseum, slik som Astrup Fearnley. Så vi må tru at det særleg er slike turistar museet vonar skal koma, sjølv om det òg skulle vera interessant for nordmenn å sjå kva som rører seg i kunstlivet til denne vaknande kjempa. Slik sett er det dumt at tekstane inne i museet ikkje også er på mandarin.

22 kunstnarar

Alt i alt er det 22 kunstnarar som har fått stilt ut verka sine, dei fleste fødde på 1970-talet, slik at dei kom i gang like etter at Deng hadde opna landet for kapitalismen. Generasjonane før dei hadde måtta underordna seg krav om å laga sosialistisk plakatkunst, sjølv om dei etter kulturrevolusjonen òg kunne byggja opp ein upolitisk tradisjon, til dømes landskapsmåleri inspirerte av vestleg impresjonisme og ekspresjonisme.

Men utover 90-talet, då mange dessutan kunne reisa til og frå USA, fekk kommunistpartiet (KKP) kjenna på sin eigen marxistiske ideologi. Kunsten spegla den nye økonomien: Kapitalismens individualisme, konkurranse og gründermentalitet førte til ukontrollerte kunstnarlege uttrykk kanaliserte gjennom private kunstinstitusjonar. Makta vart utsett for kritikk og ironi frå sin eigen kunst. Så det gjaldt å hanka inn dette innanfor ei raud linje. På same vis som den kapitalistiske økonomien måtte kontrollerast. I Beijing kunne KKP motstrevande tillata at eit gamalt industriområde, kalla 798, vart overteke av kunstgalleri, fleire av dei utanlandske. Eit motstykke til Chelsea i New York. Eg var der i 2008, og vart slått av det ville uttrykksmangfaldet. Til og med Mao vart det gjort narr av. Samstundes kunne ein merka den raude linja kring området: Der utanfor kunne ikkje alt dette visast.

Det KKP ikkje skjøna, var at kapitalismen sjølv kan avpolitisera og ufarleggjera kunsten. Han et sine eigne born, like mykje som revolusjonar. Det kan vi til dagleg sjå inne i ein kunstinstitusjon som Astrup Fearnley, sjølv om det der ikkje finst noka raud linje. Damien Hirst, som museet har fleire verk av, er i dag verdas rikaste kunstnar, men det han lagar, er heilt ufarleg og utan politisk relevans.

Tilpassa marknaden

Slik er det i ferd med å gå med kinesisk samtidskunst. Han har no tilpassa seg språket til den internasjonale kunstmarknaden, og har vorte lokkande investeringsobjekt for særleg rike amerikanske kunstsamlarar. Dei kinesiske verka Astrup Fearnley stiller ut, er til forveksling lik det som vanlegvis vert stilt ut der eller andre stader i Vesten: Somme verk er konseptkunst, til dømes Zhang Huang, som brukar oske til å laga flaggbilete, eller Cai Guo-Qiang, som lar krut brenna fram mønster på papir. Vi finn ein lydinstallasjon av Zhang Ding som liknar på ei gamaldags atombombe. Elles er det mange videoar, forsterka i spegelkammer eller blenda i mørkt rom, og mykje anna rart og oppfinnsamt, slik samtidskunst skal vera. Men knapt noko til glede for augo.

Vakkert og interessant

Det er eitt særtilfelle, nemleg verka til konsept-, performance- og installasjonskunstnaren Ai Weiwei. Han er i dag utan samanlikning den mest kjende kinesiske kunstnaren. 60 år gamal er han blant dei eldste på utstillinga, og han har bak seg, og truleg òg framføre seg, ei imponerande dissidenthistorie, som byrja lenge før Deng fekk makta. Han har vorte fengsla og torturert og nekta utreise, men har heile tida klart å landa på føtene. Og like viktig: Heile tida har han klart å laga interessant kunst som både er politisk og slåande vakker. Han har fotografert si eiga hand som viser fingeren mot Mao-mausoleet på den himmelske freds plass. Men han har òg stilt ut ein million porselenssolsikkefrø i Tate Modern. I denne utstillinga har han tapetsert eit rom med rader av prosesjonar av flyktningar, medan golvet er dekt av oppblåsne gummislangar, som refererer til båtane middelhavsflyktningane brukar.

Men på Astrup Fearnley, utan raude linjer, der det ikkje står nokon Folkets frigjeringshær på vakt utanfor, slik at alt er tillate, vert alt ufarleg. Sjølv Ai Weiweis kunst. Ikkje ein gong Sylvi Listhaug vil bry seg.

Arild Pedersen

Arild Pedersen er filosof ved Universitetet i Oslo og fast skribent i Dag og Tid.