Vinjehuset Åmot, festkveld, laurdag 7. april

Aasmund Olavsson Vinje skreiv både høgfløygd lyrikk og skjemtande prosa. Høg- og lågstil vart det på festkvelden òg. Vesle Vinje kommune var heldig å få Det Norske Kammerorkester, eit av dei fremste i verda, på vitjing. Dei spela, og Erik Gjestvang og Aasmund Nordstoga sa fram dikt. Deretter var det tid for skjemt. Fyrst ute var Linda Eide. Ho reflekterte over to fenomen som nynorskbrukarar må leva med: nynorskhatet, «fråværet av Gud og kjærleik», som ho kalla det, og «overvakinga», arge kommentarar av talsmenn for ulike nynorske rettskrivingar, før ho spela blokkfløyte saman med kammerorkesteret.

Så kom overraskinga: norskmarokkanaren Yousef Hadaoui, aktuell med Svart humor på NRK. Eit av innslag hans var intervju med innvandrarar med langt skjegg på Grønland, med spørsmål om skyldskap med Vinje. Innslaga vart viste på storskjerm. Dette møtet mellom det multikulturelle Grønland og den opphavsnorske Vinje må vera det største sosiologiske eksperimentet i moderne tid. Det fall ikkje i god jord hjå alle. Ein og annan i publikum gjekk ut i protest. «Hadaoui stadfestar fordomar mot innvandrarar», sa kritiske røyster. Men desse røystene var i mindretal. Unge vestteler eg sat til bords med, lo så glas, bestikk og tallerkenar skalv.

Under festivalen kom spørsmålet om «vår tids Vinje» opp: Kven måler seg i dag med bladstyraren i Dølen? Ei rad namn vart nemnde: frå bidragsytarar i bladet du held i hendene, til Einar Førde, Kjartan Fløgstad og Linda Eide. Her kjem ein ny kandidat: Yousef Hadaoui. Bøndene i byen var på 1800-talet det innvandrarane på Grønland er i dag. Somme idealiserte dei, andre harselerte med dei. Vinje var sjølv bonde i byen. Dei romantiserande bondeskildringane hjå Bjørnson hadde Vinje ikkje mykje til overs for, og samtidig framstilte Vinje sin eigen kultur med overdriving og ironi, for å koma fordomar i forkjøpet. Den same doble ironien er Yousef ein meister i.