Konsert

Richard Strauss:

Elektra

Iréne Theorin, sopran; m.fl.; Bergen Filharmoniske Orkester; dir.: Edward Gardner.
Grieghallen, onsdag 13. desember

Hovudsensasjonen fall i fisk. Berlinfilharmoniens sjefdirigent Kirill Petrenko skulle for fyrste gong dirigera Bergen Filharmoniske Orkester (BFO), men måtte kasta inn handkledet på grunn av sjukdom. BFOs sjefdirigent Edward Gardner steppa inn i siste liten – og sikra haustens konserthøgdepunkt i Bergen med ei sjeldsynt god framføring av Richard Strauss’ (1864–1949) Elektra.

Operaen blei urframført i 1909. Librettoen er av den austerrikske forfattaren Hugo von Hofmannsthal (1874–1929), som baserer seg på dramaet med same namn av Sofokles. Diktaren tolkar her den greske tragedien i tidas ånd, under påverknad av filosofien til Nietzsche og psykologien til Freud.

Når det gjeld tonesetjinga, er dette Strauss på sitt krassaste. Han blir rekna som seinromantikar, men i denne operaen manglar dei smeikjande melodiane. Musikken er modernistisk, ja, ekspresjonistisk, med kakofone harmoniar og klangblokker harde som granitt. Orkestermannskapet er kolossalt, med over 110 instrumentalistar.

Blodfest

Som tilfellet er i mange greske tragediar, handlar også Elektra om vald i nære relasjonar. Me er ved hoffet i Mykene, der kong Agamemnon, nett heimkomen frå trojanarkrigen, er blitt øksa i hel i badekaret. Kona hans, dronning Klytaimnestra, og elskaren hennar, Aigistos, står bak, og kongsdottera Elektra sver hemn. Den skal vera gruvsam, for mordarane og hjelparane deira skal slaktast over kongsgrava. Grava skal badast i blod, og på den vil Elektra dansa ein ekstatisk dans. Den morbide rettferda skjer fyllest – og i sluttscenen segnar ho død om i blodfesten.

Solid sopran

Produksjonen var konsertant, altså utan skodespel og kulissar, men ikkje mindre skakande av den grunn. Sopranen Iréne Theorin klarte i hovudrolla som Elektra å fylla heile salen med klang, nokre gonger kjenslevart, andre gonger ekstatisk, og – der det høvde – med uhyggjeleg frostalt uttrykk. Dette var godt gjort, for akustikken i Grieghallen er krevjande for vokalistar.

Amerikanske Jennifer Holloway (sopran, Elektras syster Krysotemis) klarte seg òg bra, medan tyske Tanja Ariane Baumgartner (mezzosopran, mora Klytaimnestra) lét noko svakare. Somme av birollesongarane nådde ikkje skikkeleg ut, og generelt var det alltid vanskeleg å oppfatta teksten, sjølv frå salens beste sete. Handlinga måtte me difor lesa på skjermen over scena, som synte ei god norsk omsetjing.

Men for orkester er Grieghallen veleigna. Sjeldan har Bergen Filharmoniske Orkester spelt så suverent, med klangleg klåre og rytmisk presise messingblåsarar, og strykarar som framførte Elektras makabre dansefantasiar med iskald entusiasme.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.