Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Elegisk energi

Kristina Vårlid reiser eit klingande gravmæle over kunsten til ein nær ven.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den norske klassiske gitaristen Kristina Vårlid.

Den norske klassiske gitaristen Kristina Vårlid.

Foto: Damiano Rosa

Den norske klassiske gitaristen Kristina Vårlid.

Den norske klassiske gitaristen Kristina Vårlid.

Foto: Damiano Rosa

2850
20230609
2850
20230609

CD

Rak,
Kosjkin, Takemitsu, Vasks, Schmitz:

5 Stages of Grief

Kristina Vårlid, gitar.
Simax 2023

Tombeau for Sabrina, heiter opningssporet på Kristina Vårlids nye plate. Namnet på dette stutte verket av den tsjekkiske komponisten Štepán Rak (fødd 1945), der gitaren bylgjer i brotne mollakkordar som ei på harpe, kunne vore albumtittel. Utøvarens motivasjon bak innspelinga er nemleg den same som bak komponistens verk: Dei ynskjer å minnast Sabrina Vlaškalic (1989–2019), ein gåverik serbisk klassisk gitarist som – dagen før ho fylte 30 år – døydde i ei trafikkulukke i Groningen i Nederland.

Gåverik er også Vårlid (fødd 1994) frå Stavanger, som var eleven til Vlaškalic og hennar nære veninne. Vårlid blei professor ved konservatoriet i Groningen alt som 24-åring.

Rak og Kosjkin

I Tombeau for Sabrina har Štepán Rak teke opp ein sørgjemusikktradisjon frå barokken. Dette var ein type musikalske gravmonument som vanlegvis blei komponerte for lutt; tombeau er fransk for «gravmæle». Vårlid spelar det ukunstla verket med elegisk energi. Fleksibiliteten i tempoet, dei små pausane mellom frasane – slike verkemiddel byggjer opp ei eiga spenning som stadfester det gamle tyske musikarordtaket om at «pausar også er musikk».

Andresatsen «Adagio» i Sonata no. 2 av russiske Nikita Kosjkin (fødd 1956) har mykje av det same uttrykket, men er meir kompleks. Både her og i den framoverlente opningssatsen «Allegro Moderato» får utøvaren godt fram kontrasterande melodiar i dei ulike registera. Stykket utnyttar gitarens tekniske kapasitetar til fulle.

Finalen «Allegro» er nervøs, med eit abrupt bassmotiv som går att gjennom heile satsen. Kompositorisk er han likevel sonatens svakaste. Bassmotivet kjem for ofte. Når det dukkar opp att mot slutten, gong på gong, med affekterte pausar mellom, er effekten for lengst oppbrukt.

Vasks og Takemitsu

Eg merkjer meg at alle dei fem komponistane på plata er frå ulike land. Midtsatsen «Risoluto» i Sonata of Loneliness av latviske Peteris Vasks (fødd 1946) har likskap med Kosjkins aggressive finalesats, men fungerer betre av di det her er meir variasjon. Vårlid får synt seg frå si virtuose side, før ho i «Con dolore»-satsen atter vender tilbake til albumets grunnstemning.

Den kjende japanske komponisten Toru Takemitsu nyttar eit ganske anna tonespråk. Det siste verket hans, In the Woods, byggjer på eigne inntrykk frå faktiske skogar i Nord-Amerika. (Fyrstesatsen «Wainscot Pond» er eit unntak. Dette landskapet såg han berre på eit postkort.) Musikken er mediterande utan å bikka over i sentimentalitet.

Takemitsu var ein kjenslevar komponist, og Vårlid lukkast i å uttrykkja hans mest sårbare side.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Rak,
Kosjkin, Takemitsu, Vasks, Schmitz:

5 Stages of Grief

Kristina Vårlid, gitar.
Simax 2023

Tombeau for Sabrina, heiter opningssporet på Kristina Vårlids nye plate. Namnet på dette stutte verket av den tsjekkiske komponisten Štepán Rak (fødd 1945), der gitaren bylgjer i brotne mollakkordar som ei på harpe, kunne vore albumtittel. Utøvarens motivasjon bak innspelinga er nemleg den same som bak komponistens verk: Dei ynskjer å minnast Sabrina Vlaškalic (1989–2019), ein gåverik serbisk klassisk gitarist som – dagen før ho fylte 30 år – døydde i ei trafikkulukke i Groningen i Nederland.

Gåverik er også Vårlid (fødd 1994) frå Stavanger, som var eleven til Vlaškalic og hennar nære veninne. Vårlid blei professor ved konservatoriet i Groningen alt som 24-åring.

Rak og Kosjkin

I Tombeau for Sabrina har Štepán Rak teke opp ein sørgjemusikktradisjon frå barokken. Dette var ein type musikalske gravmonument som vanlegvis blei komponerte for lutt; tombeau er fransk for «gravmæle». Vårlid spelar det ukunstla verket med elegisk energi. Fleksibiliteten i tempoet, dei små pausane mellom frasane – slike verkemiddel byggjer opp ei eiga spenning som stadfester det gamle tyske musikarordtaket om at «pausar også er musikk».

Andresatsen «Adagio» i Sonata no. 2 av russiske Nikita Kosjkin (fødd 1956) har mykje av det same uttrykket, men er meir kompleks. Både her og i den framoverlente opningssatsen «Allegro Moderato» får utøvaren godt fram kontrasterande melodiar i dei ulike registera. Stykket utnyttar gitarens tekniske kapasitetar til fulle.

Finalen «Allegro» er nervøs, med eit abrupt bassmotiv som går att gjennom heile satsen. Kompositorisk er han likevel sonatens svakaste. Bassmotivet kjem for ofte. Når det dukkar opp att mot slutten, gong på gong, med affekterte pausar mellom, er effekten for lengst oppbrukt.

Vasks og Takemitsu

Eg merkjer meg at alle dei fem komponistane på plata er frå ulike land. Midtsatsen «Risoluto» i Sonata of Loneliness av latviske Peteris Vasks (fødd 1946) har likskap med Kosjkins aggressive finalesats, men fungerer betre av di det her er meir variasjon. Vårlid får synt seg frå si virtuose side, før ho i «Con dolore»-satsen atter vender tilbake til albumets grunnstemning.

Den kjende japanske komponisten Toru Takemitsu nyttar eit ganske anna tonespråk. Det siste verket hans, In the Woods, byggjer på eigne inntrykk frå faktiske skogar i Nord-Amerika. (Fyrstesatsen «Wainscot Pond» er eit unntak. Dette landskapet såg han berre på eit postkort.) Musikken er mediterande utan å bikka over i sentimentalitet.

Takemitsu var ein kjenslevar komponist, og Vårlid lukkast i å uttrykkja hans mest sårbare side.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim
Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Foto: Christiane Jordheim Larsen

UtanriksSamfunn

Alle auge på Grønland

NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk. 

Christiane Jordheim Larsen
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Foto: Christiane Jordheim Larsen

UtanriksSamfunn

Alle auge på Grønland

NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk. 

Christiane Jordheim Larsen

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis