CD

Georg Philipp Telemann:

100 Menuets

Andrea Coen, cembalo. Brilliant Classics 2021

Telemann var si tids mest populære komponist i det ikkje-katolske Tyskland. Han var kantor og komponerte veldig mykje kyrkjemusikk, nærare 2000 kantatar og mest 50 pasjonar. Men verdsleg musikk av den moteriktige sorten interesserte han kanskje endå meir enn det sakrale.

Spesielt er at han her kombinerte barokkens grannsemd – hangen til systematikk og talsymbolikk – med den galante tidas krav til lettskap og tidsfordriv. Dei to Telemann-samlingane som den italienske cembalisten Andrea Coen no har spelt inn, syner dette. Som så ofte med 1700-talsmusikken har verka eit didaktisk aspekt. Komande cembalistar skulle læra å manøvrera innanfor dei ulike toneartane, som blir systematisk gjennomgåtte. Men eg trur konseptet òg speglar Telemanns personlegdom, som ein lærd mann med glimt i auget.

Melante

Det fyrste samlinga heiter Sept fois Sept et un Menuet (1728) og oppfylgjaren Zweytes sieben mal sieben und ein Menuet (1730). Begge kom ut i Hamburg under det anagramatiske pseudonymet «Melante» (bokstavane i ordet «Telemann» i omkasta rekkjefylgje). Me får her høvesvis sju gonger sju pluss éin menuett, altså 50. Menuettar er grasiøse franske pardansar i tredelt takt – nynn på bergenssongen «Jeg tog min nystemte Cithar i Hænde», så veit du korleis slike artar seg.

Coen står overfor ei vanskeleg oppgåve med albumet sitt, nemleg ein akutt overdose menuettar. Eg vil difor tilrå lytting i mindre dosar. Høyrer ein aktivt etter, merkar ein mangfaldet Telemann fekk ut av det enkle – og Coens evne til å framheva det særeigne ved einskildsatsane.

Nokre døme: Det femte stykket i fyrste samlinga bryt ut av det konvensjonelle formskjemaet (asymmetriske fraselengder). Det siste stykket i andre samlinga går i kanon (toppstemma og basslina spelar den same melodien, men byrjar ulikt). Og det siste stykket i fyrste samlinga er komponert «opp ned» (basslina har melodien medan toppstemma akkompagnerer).

Underleg formulert

«Sju gonger sju pluss éin menuett» er ein omstendeleg tittel. Kvifor ikkje berre «Femti menuettar»? Her merkar me barokkmusikaren med sans for symbolikk, og den skulle helst vera frå Bibelen. I Tredje Mosebok, kapittel 25, står det: «Så skal du telja sju sabbatsår fram, sju gonger sju år, så tida for dei sju sabbatsåra blir førtini år. Den tiande dagen i den sjuande månaden skal du blåsa høgt i horn; på soningsdagen skal de la hornet lyda i heile landet. [...] Det femtiande året skal vera eit frigjevingsår for dykk.»

Men kanskje kan formuleringa av titlane òg skjønast biografisk. Det året Telemann gav ut Zweytes sieben mal sieben und ein Menuet fylte han nemleg 49 år – og var slik i sitt femtiande livsår.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.