Rock

The Smile:

Wall of Eyes

XL Recordings/Playground

Kva er det eigentleg som skjer når ein vandrar rundt i bygatene i snøkaven med røysta til Thom Yorke på øyret? Kanskje noko med blikket mot denne skjøre sivilisasjonen ein fører seg fram i, prega som han er av vinterkaoset – i alle fall når ein har ein tendens til å ta rockemusikk litt for alvorleg, slik eg gjer.

Dermed har eg lytta til Wall of Eyes – det nye albumet frå The Smile – på same måte som platene til Radiohead, og tenkt at musikken går inn i same diskografi, eit stadig ekspanderande lydspor som har ein særeigen plass i populærmusikken i vårt hundreår.

Kreativ drivkraft

I The Smile finn vi dei sentrale kreative drivkreftene i Radiohead – Yorke og gitarist og multi-instrumentalist Jonny Greenwood – saman med jazztrommis Tom Skinner.

Omslagskunsten til Wall of Eyes er laga av Yorke og biletkunstnaren som har definert Radioheads visuelle identitet, Stanley Donwood. I møtet med ein song som den formidable «Teleharmonic» er ein tilbake i eit umiskjenneleg Radioheadsk univers, både musikalsk og tekstmessig. Det same kan ein seie om storparten av dette albumet, eigentleg – høyr til dømes på den flytande, bassdrivne «I Quit», med milde strykarar.

Dette universet fann sine grunnleggjande konturar då førre tusenår nærma seg slutten. Angsten ein høyrer når ein lyttar til OK Computer (1997), kjennest to tiår seinare nærast komisk profetisk, skreiv Amanda Petrusich i The New Yorker for sju år sidan, då Radiohead pusta støv av storverket.

Som døme løfta ho fram nøkkellåten «Paranoid Android» – songen passar perfekt som eit lydspor for eit menneske som går inn på ein T-bane eller ein kafé og ser at alle individa sit og stirer på kvar sin vesle skjerm, skreiv Petrusich.

«Denne kjensla av å sjå seg sjølv og verda utanfrå definerer framleis musikken til Yorke og Greenwood»

Blikk utanfrå

Denne kjensla av å sjå seg sjølv og verda utanfrå definerer framleis musikken til Yorke og Greenwood, også på Wall of Eyes. «Paranoid Android» finn endå ein musikalsk slektning i «Bending Hectic», ein komposisjon som liksom heile tida trugar med å skli frå kvarandre, for så å nå eit slags dramatisk momentum som kulminerer i eit Beatlesk, orkestralt crescendo, idet songen i teksten styrer inn mot eit uunngåeleg krasj.

Yorke har fortalt fleire gonger om kor skjør han var då han tjuesju år gammal gjekk i gang med det som skulle verte OK Computer. Kjensla av klaustrofobi, og av at omgivnadene ikkje gir meining, er skildra av eit menneske som fann ut at tilværet var alt anna enn rotfast.

Og likevel opplevde, og opplever, lyttarar at albumet seier noko større, om ein meir universell eksistensiell angst i ei verd prega av ustyrleg konsumerisme, der mennesket har gjort seg avhengig av teknologiar som er framandgjerande, både i vårt forhold til oss sjølve og dei rundt oss.

Når ein lyttar til tittelsporet på Wall of Eyes, med sin eksplisitte referanse til nokon som kan vere Musk eller Zuckerberg eller Bezos, eit kvart hundreår seinare, er det i ei verd der dei same gamle kjenslene er spissa og intensiverte. Wall of Eyes vitnar meir om kontinuitet enn brot eller nyvinning, og det har denne lyttaren ikkje noko problem med – tvert om.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar, professor ved Universitetet i Bergen, og fast musikkskribent i Dag og Tid.