CD

C. Frühling, R. Kahn, J. Brahms:

Klarinett­trioar

Quantum Clarinet Trio. Hänssler 2023

Johannes Brahms’ Klarinettrio i a-moll, op. 114, er essensen av romantisk melankoli i musikken. Den stigande cellosoloen i opningssatsen «Allegro» er som eit ope spørsmål, som klarinetten kommenterer med sin ambivalente melodi – før klaveret svarar rytmisk nervøst i djupt register. Dette verket frå 1891 utgjorde startpunktet for Quantum Clarinet Trio i 2014, som blei danna av musikarar som då studerte ved musikkhøgskulen Mozarteum i Salzburg. Den italienske klarinettisten Elena Veronesi, den tyske cellisten Johannes Przygodda og den koreanske pianisten Bokyung Kim spelar med ungdommeleg eldhug og eleganse. Den tekniske presisjonen deira kan vanskeleg overgåast.

Inntakande

Men Brahms-tolkinga deira har også tyngd og djupn der det trengst. I den innettervende andresatsen «Adagio» er det klarinettistens songlege dur-melodi som dominerer, med umåteleg lange frasar i toppregisteret der Kim blæs mest utan pustepausar. Tredjesatsen «Andante grazioso» er meir kortpusta; i dette inntakande intermessoet får alle musikarane brusa med fjørene – i valserytme.

I finalesatsen «Allegro» finn Brahms attende til tyngda frå fyrstesaten. Dette er den mest skifterike, for komponisten har her greidd kunststykket å kombinera musikalsk materiale frå alle dei føregåande satsane. Med tett samspel fører musikarane det som i utgangspunktet var motsetnader, harmonisk saman.

Passé patos

Brahms-trioen er eit standardverk, medan dei to andre stykka på plata sjeldan har blitt framførte. Både Carl Frühling (1868–1937) og Robert Kahn (1865–1951) var av jødisk ætt, difor blei musikken deira stempla som entartete Kunst av nazistane. Framføringsforbodet blei lagnadstungt også på lang sikt: Då komposisjonane atter kunne spelast etter krigen, var den seinromantiske patosen deira passé.

Klarinettrio i a-moll, op. 40, av Frühling, som kom frå Lemberg (i dag Lviv i Ukraina), syner klår påverknad frå Brahms. Men det melodiske er meir lettbeint, og klarinetten dominerer støtt, på kostnad av celloen. Sterkast er den salmeaktige tredjesatsen «Andante», der Frühling har late seg inspirera av synagogesongen i heimbyen.

Livsverket til Kahn, som kom frå Mannheim og emigrerte til England, er endå meir ukjent. Hans Serenade, op. 73, byrjar også i ein utprega «brahmsk» tone, med tiltalande, om enn noko preglaus melodikk. Meir særpreg er det over den raske midtdelen, der kvikke tonerekkjer i klarinetten gjev assosiasjonar til austjødisk klezmermusikk.

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.