CD

Frescobaldi, Monteverdi, Sances, Mealli, Rossi, Leonarda, Merula, Uccellini, Kaps­berger, Ferrari, Cesti:

Lamento

Marianne Beate Kielland, mezzosopran; Oslo Circles; Lawo 2022

Fire fallande tonar – det skal ikkje meir til for å framkalla kjensla av sorg og sakn i barokkmusikken. Plasserer ein dei i bassen og spelar dei i lågt tempo med stadige repetisjonar, har ein ein såkalla «lamento»-bass. Det skal godt gjerast å finna nokon italiensk 1600-talsopera utan minst éin slik klagesong, som ofte berre blir kalla «lamento». Også i kyrkjemusikken blei satstypen populær.

Lamento er òg namnet på ensemblet Oslo Circles’ nye album, der dei har sett saman ulike vokale lamenti med høvande instrumentalstykke. Med seg har dei mezzosopranen Marianne Beate Kielland, ein av våre stilistisk mest allsidige songarar. Kjenner du til fleire enn tre av dei i alt elleve komponistane, er du god.

Svell på tonen

Originalinstrumentensemblet Oslo Circles består av fem musikarar, fordelte på to fiolinar, cello (eller viola da gamba), lutt og cemblao (eller orgel). Det fyrste eg tenkte då eg sette på opningssporet, Girolamo Frescobaldis (1583–1643) Canzone quarta a 2 canti, er at ein sjeldan høyrer fiolinistar spela med så lite vibrato. Klangen til Astrid Kirschner og Maria Ines Zanovello er slank og klår som på orgel, men ikkje hard, for dei svell fint på dei lange tonane.

Den homogene ensembleklangen kjem spesielt godt fram i Salamone Rossis (1620–1669) Sinfonia grave a 5. Denne tener som forspel til det mest kjende nummeret på plata: Claudio Monteverdis (1567–1643) «Si dolce è’l tormento» («Så søt er lidinga mi»), som blir sunge ukunstla og vakkert – sjølv om melodien fint kunne tolt at frasane blei strekte lenger enn det Kielland her gjer.

Tvitydig

«Si dolce è’l tormento» er ikkje nokon lamento i streng tyding, altså med lamento-bass der fire fallande tonar blir repeterte. Lamenti finst i utbroderte former, mellom anna der dei fire tonane blir delte opp gjennom halvtonar. Basslina blir då kromatisk og endå meir uttrykksfull. Dette høyrer me mellom anna i Stabat Mater-tonesetjinga til Giovanni Felice Sances (ca. 1600–1679).

Dette er nok det kompositorisk mest konvensjonelle på plata. I andre enden av skalaen står «Hor ch’è tempo di dormire» («No når det er tid for å sova») av Tarquinio Merula (1595–1665), som er noko av det underlegaste eg har høyrt frå denne perioden. Bassen har ikkje fire tonar som blir gjentekne, men berre to, og dei er ofte så dissonante i høve til songstemma at harmoniane blir tvitydige og diffuse.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.