CD

Robert Schumann:

The Symphonies & Ouvertures

Svenska kammarorkestern; dir.: Thomas Dausgaard.
BIS 2022

Det Örebro-baserte Svenska kammarorkestern gav for ei tid tilbake ut alle Robert Schumanns (1810–1856) fire symfoniar og sju orkesterouverturar på tre einskildalbum, dirigert av danske Thomas Dausgaard. No kjem innspelingane samla, i ein fint tillaga trippelboks. Heldigvis inneheld boksen òg dei tre plateomslagshefta frå einskildalbuma, som har velskrivne innføringstekstar om komponisten, verka og tolkingane. (Den store ulempa i «strøymetidsalderen» er jo at me ikkje får tilgang til slike plateomslagstekstar. Eg vonar strøymetenester som Spotify snart kan finna ei løysing på dette).

Eg vil her konsentrera meg om symfoniane. Det fyrste albumet opnar med Symfoni nr. 1 i B-dur, op. 38. Denne blei til i 1841, eit år som i Schumann-forskinga blir kalla hans «symfoniske år». Året føreåt går under nemninga «Lied-året», for då skreiv han mest 150 lieder (kunstsongar med klaverakkompagnement). Før dette igjen var det klavermusikken han konsentrerte seg om. (Schumann hadde monomane tendensar, ja.)

For trongt

I fasar av manisk skapartrong var ikkje klaveret eit tilstrekkeleg uttrykksmiddel for Schumann. Han nemner dette i brev, til dømes til komposisjonslæraren: «Ofte vil eg smadra klaveret mitt, det er for trongt for tankane mine.». Å finna fram til ei eiga, nyskapande røyst som symfonikar, synte seg likevel å vera vanskeleg. Fleire partitur med tidlege freistnadar er bevarte – ein einskild symfonisats frå 1832 er med på albumet. Men det var fyrst med B-dur-symfonien han lukkast. Tilnamnet «Vårsymfonien» høver godt: Den innleiande trompetfanfaren i fyrstesatsen er ein ouverture til våren, både til våren i naturen og til komponistens kunstnarlege vår. Svenska kammarorkestern spelar opningstaktane breitt og majestetisk, medan ensemblet i den snøgge delen, «Allegro molto vivace», utviklar ein ustoppeleg energi.

Snøgt i svingane

Nummereringa av Schumanns symfoniar stemmer ikkje overeins med kronologien. Symfoni nr. 4 i d-moll, op. 120, til dømes, er i røynda hans andre (også den frå det «symfoniske året» 1841). Generelt tykkjer eg framføringa læt best i dei snøgge satsane, der orkesteret syner ein vakker klårleik, både i klang og i artikulasjon. Truleg har dette med besetninga å gjera. Svenska kammarorkestern er jo nettopp eit kammerorkester, ikkje eit fullt symfoniorkester, og med mindre mannskap kan det gå snøggare i svingane utan å klinga pressa eller upresist.

Men rolege satsar som blir flott spelte, finst òg. Særleg likar eg tolkinga av tredjesatsen «Adagio espressivo» i Symfoni nr. 2 i c-moll, op. 161, som Schumann dedikerte til kong Oskar I av Noreg og Sverige i 1846. Denne satsen svingar mellom romantisk lengt og resignert melankoli, og dirigenten Dausgaard maktar å byggja opp mektige dynamiske spenningar.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.