Standard­innspelinga

Johann Sebastian Bach:

Bach

Benjamin Appl, baryton; Concerto Köln. SONY 2018

Det hender at eksepsjonelle innspelingar går meg hus forbi, som dette tre år gamle albumet der tyske Benjamin Appl syng ariar og resitativ frå Johann Sebastian Bachs (1685–1750) kantatar og pasjonar. Innspelinga, som rett og slett heiter Bach, verkar skreddarsydd for barytonrøysta hans. Kombinasjonen med det relativt tynt besette barokkorkesteret Concerto Köln gjer albumet til eit av dei beste eg har høyrt med Bachs vokalmusikk for mannleg solist.

Kva er det så som gjer Appls prestasjon så spesiell? Tre moment kan trekkjast fram, nemleg klang, tekst og tolkinga av det dramatiske.

Klang og tekst

Appl er ein relativt ung songar, fødd i 1982. Det merkar me på klangen, som har noko friskt og klårt ved seg, typisk for solistar med bakgrunn frå kor. Den fyrste skoleringa fekk han som gutesopran i Regensburger Domspatzen, eit av Tysklands beste gutekor, med røter attende til 900-talet. (Som kuriositet kan det nemnast at det i Appls ungdomstid blei leia av Georg Ratzinger, bror til pave Benedikt XVI).

Tidlegare gutesopranar har gjerne internalisert songen til dei grader at dei syng like lett som dei talar. Her er me inne på det andre momentet: Appls umanierte tekstuttale, som får fram dei vakraste sidene ved tysk som songspråk. Dette er knytt til det siste momentet: Tolkinga av det dramatiske i songtekstane, som jo føreset skjøneleg diksjon.

Det dramatiske

Dramatisk uttrykk er jo særleg viktig i operaen. Men også i kyrkjekantatar av Bach blir dramatiske historier fortalde, prydde med barokkens blømande metaforar og bibelallusjonar. Appl er her suveren, noko som vel kan førast attende til røynslene hans som liedtolkar. Som forteljar har han eit uvanleg instinkt, og dei verdslege ariane på albumet er gjorde med subtil musikalsk humor. Dette undrar meg ikkje, med tanke på at Appl var elev av den legendariske liedtolkaren Dietrich Fischer-Dieskau (faktisk hans siste elev før meisteren døydde i 2012).

Etter all denne rosen undrar lesaren kan hende på om Appl i det heile har nokon lyte? Jau, nokre svake punkt er der. Tonane i det lågaste registeret blir av og til for diffuse. Her har han ikkje heilt kontroll på vibratoen, noko som påverkar intonasjonen. Det andre gjeld fraseringa, som i dei lyriske partia byrjar bra og blir vakkert utvikla, men stundom har ei for abrupt avslutning.

Men Appl er altså framleis ein ung solist. Dei små lyta går seg nok til når han «mognar» meir – vonleg utan at han på vegen misser den utvungne klåren dette albumet demonstrerer.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.