JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Veideklangar

Valthornet var barokkens jaktradio.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Aristokratisk hetsjakt med hundar, horn og sabel, måla av danske Johan Jacob Bruun (1715–1789).

Aristokratisk hetsjakt med hundar, horn og sabel, måla av danske Johan Jacob Bruun (1715–1789).

Aristokratisk hetsjakt med hundar, horn og sabel, måla av danske Johan Jacob Bruun (1715–1789).

Aristokratisk hetsjakt med hundar, horn og sabel, måla av danske Johan Jacob Bruun (1715–1789).

2715
20240830
2715
20240830

CD

Fasch, Heinichen, Stölzel, Hoffmann, Bach, Graupner:

Horn Concertos

L’arpa festante. CPO 2024

Namnet avslører det opphavlege bruksområdet: Corno da caccia og cor de chasse er den høvesvis italienske og franske nemninga på instrumentet me kallar valthorn, som på desse språka tyder «jakthorn». «Valt» i det norske ordet kjem elles av tysk Wald, som tyder skog.

Opphavleg var dette eit signalinstrument som franskmennene på 1600-talet nytta til kommunikasjon under aristokratisk jakt. Som jeger kan eg ikkje la vera å tenkja på jaktradioen som blir nytta under fellesjakter i dag: Det fanst faste hornfanfarar som fortalde jegerane at jakta starta eller slutta, at hundane var sleppte og drevet i gang, at ein hjort, eit villsvin eller anna vilt var felt. Kvart dyr hadde sin eigen stutte melodi.

Det enkelt konstruerte jakthornet blei vidareutvikla utover på 1600-talet og fann snart vegen inn i orkesteret – og ut i verda. I tiåra kring 1700 var fransk hoffstell idealet ved tyske hoff, og det var i denne tida dette som engelskmennene kallar french horn blei introdusert i Tysklands musikkliv.

Hamring

Det er tidlege tyske hornkonsertar orkesteret L’arpa festante og hornistane Stephan Katte og Sebastian Fischer spelar på si nye plate. Strevet etter ein mest mogleg historisk korrekt klang har fått dei to til å byggja eigne instrument. Men å tilverka barokkhorn utan moderne hjelpemiddel er tidkrevjande, les me i omslagsheftet. Berre for å utforma det kantarellforma sjallstykket må det over 40.000 hammarslag til.

Tidlege 1700-talshorn er vanskelege å spela på, for ulikt moderne horn har dei ikkje ventilar. Me talar i grunnen berre om eit samankveila messingrøyr der skiftande blåsestyrke og leppespenning får fram dei ulike tonane. Utover i hundreåret blei i tillegg såkalla stoppeteknikk introdusert, der ein fører høgrehanda inn i sjallstykket for å utvida toneomfanget.

Acquired taste

Korleis skal me så skildra det klingande resultatet? For somme er det truleg ein acquired taste. Klangen og intonasjonen til dei ulike skalatonane er nemleg temmeleg ueinsarta. På den tekniske virtuositeten til Katte og Fischer er det derimot ingen ting å utsetja, særleg i den siste D-durkonserten av Johann Friedrich Fasch (1688–1758).

Melodikken i dei snøgge satsane avslører elles også hornets opphavlege bruksområde. Lytt berre til femtesatsen «La Chasse» (spor 8) i den rikt instrumenterte «Sinfonia i F-dur» av Johann David Heinichen (1683–1729). Kraftfullt rytmiske hornstøytar teiknar her tonebilete av hektisk hetsjakt i absolutismens tidsalder.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Fasch, Heinichen, Stölzel, Hoffmann, Bach, Graupner:

Horn Concertos

L’arpa festante. CPO 2024

Namnet avslører det opphavlege bruksområdet: Corno da caccia og cor de chasse er den høvesvis italienske og franske nemninga på instrumentet me kallar valthorn, som på desse språka tyder «jakthorn». «Valt» i det norske ordet kjem elles av tysk Wald, som tyder skog.

Opphavleg var dette eit signalinstrument som franskmennene på 1600-talet nytta til kommunikasjon under aristokratisk jakt. Som jeger kan eg ikkje la vera å tenkja på jaktradioen som blir nytta under fellesjakter i dag: Det fanst faste hornfanfarar som fortalde jegerane at jakta starta eller slutta, at hundane var sleppte og drevet i gang, at ein hjort, eit villsvin eller anna vilt var felt. Kvart dyr hadde sin eigen stutte melodi.

Det enkelt konstruerte jakthornet blei vidareutvikla utover på 1600-talet og fann snart vegen inn i orkesteret – og ut i verda. I tiåra kring 1700 var fransk hoffstell idealet ved tyske hoff, og det var i denne tida dette som engelskmennene kallar french horn blei introdusert i Tysklands musikkliv.

Hamring

Det er tidlege tyske hornkonsertar orkesteret L’arpa festante og hornistane Stephan Katte og Sebastian Fischer spelar på si nye plate. Strevet etter ein mest mogleg historisk korrekt klang har fått dei to til å byggja eigne instrument. Men å tilverka barokkhorn utan moderne hjelpemiddel er tidkrevjande, les me i omslagsheftet. Berre for å utforma det kantarellforma sjallstykket må det over 40.000 hammarslag til.

Tidlege 1700-talshorn er vanskelege å spela på, for ulikt moderne horn har dei ikkje ventilar. Me talar i grunnen berre om eit samankveila messingrøyr der skiftande blåsestyrke og leppespenning får fram dei ulike tonane. Utover i hundreåret blei i tillegg såkalla stoppeteknikk introdusert, der ein fører høgrehanda inn i sjallstykket for å utvida toneomfanget.

Acquired taste

Korleis skal me så skildra det klingande resultatet? For somme er det truleg ein acquired taste. Klangen og intonasjonen til dei ulike skalatonane er nemleg temmeleg ueinsarta. På den tekniske virtuositeten til Katte og Fischer er det derimot ingen ting å utsetja, særleg i den siste D-durkonserten av Johann Friedrich Fasch (1688–1758).

Melodikken i dei snøgge satsane avslører elles også hornets opphavlege bruksområde. Lytt berre til femtesatsen «La Chasse» (spor 8) i den rikt instrumenterte «Sinfonia i F-dur» av Johann David Heinichen (1683–1729). Kraftfullt rytmiske hornstøytar teiknar her tonebilete av hektisk hetsjakt i absolutismens tidsalder.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis