JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Vidløftig

I orkesterverket Tanken grip Hjalmar Borgstrøm til både ambolt og sirene.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Utsnitt av «Getsemane», måla av Nikolai Astrup (1880–1928).

Utsnitt av «Getsemane», måla av Nikolai Astrup (1880–1928).

Foto: KODE

Utsnitt av «Getsemane», måla av Nikolai Astrup (1880–1928).

Utsnitt av «Getsemane», måla av Nikolai Astrup (1880–1928).

Foto: KODE

2794
20240823
2794
20240823

CD

Hjalmar Borgstrøm:

Symphonic Poems

Trondheim Symfoniorkester; dir.: Eivind Aadland. CPO 2024

Det er i år 150 år sidan Hjalmar Borgstrøm kom til verda i Oslo. Denne grannsame komponisten og musikkskribenten var ein frisk pust i det nasjonalromantisk prega norske musikklivet då han etter hundreårsskiftet vende attende etter nærare 20 år i Tyskland. I hovudstaden forfekta han nye kontinentale straumdrag, særleg den såkalla programmusikken, der utanommusikalske fenomen som natur, kjenslemessige tilstandar, konkrete handlingar og gjenstandar blir skildra.

I sentrum for merksemda hans stod symfoniske dikt, som er reint instrumentale orkesterverk der ein tekst ligg til grunn. To av sorten – Jesus i Gethsemane frå 1904 og Tanken frå 1916 – er no spelte inn av Trondheim Symfoniorkester med dirigenten Eivind Aadland. Saman realiserer dei Borgstrøms massive og til tider smått patetiske partitur med truverd og teknisk overskot.

Angstmotiv

Komposisjonane syner høg instrumenteringskunst, for Borgstrøm visste å utnytta den særeigne uttrykkskapasiteten til dei ulike orkesterinstrumenta, og som verktitlane tilseier, skydde han ikkje dei verkeleg store temaa.

Jesus i Gethsemane skildrar berre delvis den ytre handlinga, som er Jesu opphald i Getsemane fram til han blei ført bort av soldatane. Meir fokus tykkjest det vera på Jesu indre kamp. I opninga, som har eit musikalsk «angstmotiv» i form av ei fallande rekkje dissonerande, sterkt kromatiske tonar i fiolinane, høyrer me kor sterkt musikkspråket hans var prega av Richard Wagner og Richard Strauss. Særleg «straussk» – og ikkje lite søtlåten – er andresatsen «Adagio», der fiolinsoloen blir akkompagnert av bølgjande harpeakkordar.

Hjalmar Borgstrøm (1864–1925).

Hjalmar Borgstrøm (1864–1925).

Feststemd koral

Borgstrøms insisterande stil i dette symfoniske diktet er litt slitsam å lytta til, for dei uttrykksmessige høgdepunkta kjem for tett. Tanken, derimot, har større dramatisk stringens og emosjonelt atterhald, og klangane er meir transparente. Dette trass i det vidløftige temaet: verdshistoria frå skapinga til jordas undergang, slik det er skildra i prosadiktet (skrive av komponisten) som skal lesast opp av ein skodespelar før framføringa (her prenta i omslagsheftet til CD-en).

Særleg likar eg tredjesatsen «Haarde trængselstider. Tanken skjænker idealismens trøst til de sorgbetyngede», som gjennom ein dyster fuge munnar ut i ein feststemd koral. Sistesatsen «Tanken træller under materialismens aag» syner Borgstrøm på sitt mest moderne, og som ein typisk programmusikkomponist. For å framstilla industri og fabrikkstøy nyttar han nemleg både ambolt og sirene som orkesterinstrument.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Hjalmar Borgstrøm:

Symphonic Poems

Trondheim Symfoniorkester; dir.: Eivind Aadland. CPO 2024

Det er i år 150 år sidan Hjalmar Borgstrøm kom til verda i Oslo. Denne grannsame komponisten og musikkskribenten var ein frisk pust i det nasjonalromantisk prega norske musikklivet då han etter hundreårsskiftet vende attende etter nærare 20 år i Tyskland. I hovudstaden forfekta han nye kontinentale straumdrag, særleg den såkalla programmusikken, der utanommusikalske fenomen som natur, kjenslemessige tilstandar, konkrete handlingar og gjenstandar blir skildra.

I sentrum for merksemda hans stod symfoniske dikt, som er reint instrumentale orkesterverk der ein tekst ligg til grunn. To av sorten – Jesus i Gethsemane frå 1904 og Tanken frå 1916 – er no spelte inn av Trondheim Symfoniorkester med dirigenten Eivind Aadland. Saman realiserer dei Borgstrøms massive og til tider smått patetiske partitur med truverd og teknisk overskot.

Angstmotiv

Komposisjonane syner høg instrumenteringskunst, for Borgstrøm visste å utnytta den særeigne uttrykkskapasiteten til dei ulike orkesterinstrumenta, og som verktitlane tilseier, skydde han ikkje dei verkeleg store temaa.

Jesus i Gethsemane skildrar berre delvis den ytre handlinga, som er Jesu opphald i Getsemane fram til han blei ført bort av soldatane. Meir fokus tykkjest det vera på Jesu indre kamp. I opninga, som har eit musikalsk «angstmotiv» i form av ei fallande rekkje dissonerande, sterkt kromatiske tonar i fiolinane, høyrer me kor sterkt musikkspråket hans var prega av Richard Wagner og Richard Strauss. Særleg «straussk» – og ikkje lite søtlåten – er andresatsen «Adagio», der fiolinsoloen blir akkompagnert av bølgjande harpeakkordar.

Hjalmar Borgstrøm (1864–1925).

Hjalmar Borgstrøm (1864–1925).

Feststemd koral

Borgstrøms insisterande stil i dette symfoniske diktet er litt slitsam å lytta til, for dei uttrykksmessige høgdepunkta kjem for tett. Tanken, derimot, har større dramatisk stringens og emosjonelt atterhald, og klangane er meir transparente. Dette trass i det vidløftige temaet: verdshistoria frå skapinga til jordas undergang, slik det er skildra i prosadiktet (skrive av komponisten) som skal lesast opp av ein skodespelar før framføringa (her prenta i omslagsheftet til CD-en).

Særleg likar eg tredjesatsen «Haarde trængselstider. Tanken skjænker idealismens trøst til de sorgbetyngede», som gjennom ein dyster fuge munnar ut i ein feststemd koral. Sistesatsen «Tanken træller under materialismens aag» syner Borgstrøm på sitt mest moderne, og som ein typisk programmusikkomponist. For å framstilla industri og fabrikkstøy nyttar han nemleg både ambolt og sirene som orkesterinstrument.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

I dokumentarfilmen seier Bruce Springsteen at han vil halde fram med å spele tre timars konsertar.

Foto: Disney +

MusikkMeldingar

Bak scenen

Ein ny tv-dokumentar slepper sjåaren inn i Bruce Springsteens øvingslokale.

Øyvind Vågnes
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh
Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Hjå vassfuglar kan skilnadene i fjørdrakt vera store innanfor éin og same art. Hjå lappspoven har hekkedrakta eit varmt rustbrunt skjær. Nebbet er svakt oppoverbøygt.

Foto: Sveiniung Lindaas

DyrFeature

«Forskinga avslører stadig nye bragder som viser uthaldet og styrken til trekkfuglane.»

Naïd Mubalegh

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis