Brutale Bergman
Menneskeskildringane til meisteren svir godt enno.
Vivi Sunde spelar mor (bak) og Johanna Mørck dotter i Bergman-stykket på Teatret Vårt i Molde.
Foto: Teatret Vårt
Teatret Vårt
Ingmar Bergman:
Høstsonaten
Omsett av Axel Amlie
Regi: Terje Skonseng Naudeer
Scenografi og kostymedesign: Tomas Bjørnanger
Filmane og historiene til Ingmar Bergman er kan hende ikkje for ein kvar smak. Det høyrer ein av og til. Men at han vart eit verdsnamn og sette ein ny standard for seriøs filmkunst, er det vanskeleg å sjå bort i frå, sjølv for mislikarane. Ein del av dei mest nærgåande filmforteljingane hans har synt seg å tole godt overgangen til teaterscenen. Han var jo i høg grad òg ein teatermann. Høstsonaten, eit av dei siste sujetta hans, er eit av dei jordnæraste og mest direkte i forteljarstilen. Samstundes er det svært typisk Bergman, putrande av kjærleikshat, med avgrunnar av lengt, svik og vonbrot.
Teatret Vårt i Molde har valt å feire Ingmar Bergman ved 100-årsjubileet hans med nett Høstsonaten. Framsyninga deira er òg ei hylling til skodespelaren Vivi Sunde, som med dette dreg seg attende etter 43 år ved teateret. Båe hyllingshøva gjev god grunn til ein tur i teateret.
Forholdet mellom den vaksne suksesspianisten Charlotte og den vaksne dotter hennar Eva faldar seg varleg ut i ein intim setting, som i filmen. Heilt frå starten ser vi den frosne, lett engstelege tilnærminga mellom dei, spela med kjenslevar dynamikk av Vivi Sunde og Johanna Mørck. Alt det innestengte mørkret som ligg hjå ei bitter dotter utan kjærleik og utan kjærleiksevne, trur ho sjølv, og ei mor full av samvitskvalar og trong til sjølvforsvar – alt kjem lag for lag fram, og på underleg vis vert vi vekselvis provoserte av dei båe to. Og vi ynkar dei.
I Thomas Bjørnangers enkle og elegante – og kjølige – scenebilete vert den lågmælte styrken i familiekonflikten tydeleggjort visuelt. Det er hjarteskjerande smerte, òg i dei to støtterollene i stykket: den hjartegode, elskande ektemannen til Eva (Bjørnar Lisether Teigen) og den funksjonshemma systera Lena (Michelle Heedal).
I sorga over det vi menneske ikkje kan nå kvarandre med, ligg det likevel alltid ei von, nett av di det faktisk kan skildrast og gjevast ord. På eit vis er da òg ein av nøkkelreplikkane i dette stykket den til ektemannen i første akt: «Eg skulle ynskje eg kunne fortelje henne at ho er elska – utan atterhald. Men eg får ikkje sagt det. Eg har ikkje dei rette orda.»
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Teatret Vårt
Ingmar Bergman:
Høstsonaten
Omsett av Axel Amlie
Regi: Terje Skonseng Naudeer
Scenografi og kostymedesign: Tomas Bjørnanger
Filmane og historiene til Ingmar Bergman er kan hende ikkje for ein kvar smak. Det høyrer ein av og til. Men at han vart eit verdsnamn og sette ein ny standard for seriøs filmkunst, er det vanskeleg å sjå bort i frå, sjølv for mislikarane. Ein del av dei mest nærgåande filmforteljingane hans har synt seg å tole godt overgangen til teaterscenen. Han var jo i høg grad òg ein teatermann. Høstsonaten, eit av dei siste sujetta hans, er eit av dei jordnæraste og mest direkte i forteljarstilen. Samstundes er det svært typisk Bergman, putrande av kjærleikshat, med avgrunnar av lengt, svik og vonbrot.
Teatret Vårt i Molde har valt å feire Ingmar Bergman ved 100-årsjubileet hans med nett Høstsonaten. Framsyninga deira er òg ei hylling til skodespelaren Vivi Sunde, som med dette dreg seg attende etter 43 år ved teateret. Båe hyllingshøva gjev god grunn til ein tur i teateret.
Forholdet mellom den vaksne suksesspianisten Charlotte og den vaksne dotter hennar Eva faldar seg varleg ut i ein intim setting, som i filmen. Heilt frå starten ser vi den frosne, lett engstelege tilnærminga mellom dei, spela med kjenslevar dynamikk av Vivi Sunde og Johanna Mørck. Alt det innestengte mørkret som ligg hjå ei bitter dotter utan kjærleik og utan kjærleiksevne, trur ho sjølv, og ei mor full av samvitskvalar og trong til sjølvforsvar – alt kjem lag for lag fram, og på underleg vis vert vi vekselvis provoserte av dei båe to. Og vi ynkar dei.
I Thomas Bjørnangers enkle og elegante – og kjølige – scenebilete vert den lågmælte styrken i familiekonflikten tydeleggjort visuelt. Det er hjarteskjerande smerte, òg i dei to støtterollene i stykket: den hjartegode, elskande ektemannen til Eva (Bjørnar Lisether Teigen) og den funksjonshemma systera Lena (Michelle Heedal).
I sorga over det vi menneske ikkje kan nå kvarandre med, ligg det likevel alltid ei von, nett av di det faktisk kan skildrast og gjevast ord. På eit vis er da òg ein av nøkkelreplikkane i dette stykket den til ektemannen i første akt: «Eg skulle ynskje eg kunne fortelje henne at ho er elska – utan atterhald. Men eg får ikkje sagt det. Eg har ikkje dei rette orda.»
Bent Kvalvik
Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Endre Ruset er poet og tidlegare kunstnarisk leiar ved Norsk litteraturfestival.
Foto: Heidi Furre
«Dikta til Endre Ruset er ridde av tap og sorg, og med hesten som sentralt motiv.»
Dette er ein bar, men er det ein sjokoladebar til laurdagskvelden eller ein proteinbar til treningsøkta?
Foto via Wikimedia Commons
«Det er høgt trykk på proteinbarfronten for tida.»
Teikning: May Linn Clement
«Det er ikkje for inkje me seier at noko 'dampar av erotikk' eller er 'dampande heitt'.»
Nye rekruttar til 24. mekaniserte brigade i dei ukrainske styrkane driv taktisk øving i Donetsk 14. oktober.
Foto: Ukrainsk forsvar
Ein ukrainsk-nordkoreansk krig på russisk territorium. Ingen forfattar av dystopisk fiksjon kunne ha klekt ut eit slikt scenario, skriv Andrej Kurkov.
Reinsdyr kan fint serverast utan purear, men med reine smakar. Her med brekkbønner, eg brukte grøne erter.
Foto via Wikimedia Commons
Papiravisa