Nationaltheatret / Torshovteateret

Harry Martinson:

Aniara

Bygd på ei omsetjing av Espen Stueland og Johann Grip
Regi: Tatu Hämäläinen
Scenografi, kostyme, lyddesign: Chrisander Brun
Komponist: Ingvild Langaard

Det er mykje å hente i sjangeren science fiction, både av litteratur og film. Det er ein sjanger som framleis kjennest som ny, sjølv om det her alt er mange klassikarar. Kor bra denne sjangeren fungerer som teater, kan nok diskuterast. Torshovteaterets siste prosjekt, i ein rad av sci-fi-stykke, er ikkje eintydig overtydande i så måte. Det er Harry Martinsons diktsyklus Aniara frå 1954 som er utgangspunktet denne gongen. Tusenvis av menneske er i eit kjemperomskip på veg til Mars, bort frå jorda, som er øydelagd. Men romskipet kjem ut av bane og går inn i ein evigvarande romrute. Menneska er fanga i eit avgrensa område, på ei reise utan slutt.

Interaktiv dialog

Framsyninga har teke utgangspunkt i eit lite utval av dikta til Martinson. Stykket tek til med ei instruktiv kursinnleiing frå skodespelarane om kva vi skal få sjå, og i interaktiv dialog med publikum. Den uhøgtidelege innleiinga er ein god og truleg naudsynt startmotor, for det vi får etterpå, er surrealistisk, springande og ofte i distraherande kollisjon mellom det visuelle og det verbale. Scenerommet er dominert av ti store, svarte, kulerunde gassballongar som først struttar på golvet, og som etter kvart vert sende i taket. Det kan vel sjåast som eit bilete på det ukontrollerbare i det å vere vektlaus, som ein jo må bli i verdsrommet. I det heile er rommet, og også skodespelarane, kledde i ganske grelle svartkvittkontrastar.

Uforståelege effektar

Dei tilmålte utdraga vi får av dikta til Martinson, er fine og tankemanande, og dei vert framføre med ettertenksam varsemd. Men i staden for å la oss tygge på dei, lèt ein her framsyninga fabulere fritt vidare på dei, og mykje av teaterhendinga endar i kvasiintellektuelle diskusjonar skodespelarane imellom, pluss ein del heller uforståelege performanceeffektar. Her er for så vidt mange plastisk fine regiløysingar, og skodespelarane Ellen Horn, Birgitte Larsen, Håkon Ramstad og Herman Bernhoft har varme og nærvær nok til at vi fylgjer dei med interesse til siste stopp. Men når stykket er slutt, er det lett å tenke at her er det ressursar og menneske som kunne vore brukte betre.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.