Nationaltheatret/Torshovteatret:

1984

av George Orwell
Dramatisert av Robert Icke og Duncan MacMillan
Regi: Kristian Kjeldsberg
Scenografi og kostymedesign: Dagny Drage Kleiva
Komponist og lyddesign:
Andreas Catjar

George Orwells skilsetjande framtidsroman 1984 frå 1948 (tittelen var ein anagramleik med siffera frå utgivnadsåret) har aldri bleikna i aktualitet. Kan hende var boka den viktigaste av alle i det tjuande hundreåret. Kontrollstaten, som skal overvake tankar og kjensler og fjerne minnet til enkeltindividet, har mange gonger pusta oss i nakken. Kor nære har vi vore, og kor nære er vi, eit totalitærregime?

Eit utval

Utan å ha sett den amerikanske uroppsetjinga av denne dramatiseringa er det ikkje godt å vite kor mykje Torshovteatret har arbeidd vidare med teksten, men å ta ein roman til scenen fordrar alltid at ein gjer eit utval. Alt kan sjølvsagt ikkje kome med, og i nokre tilfelle må detaljar diktast til. I dette tilfellet, der eit tenkt framtidssamfunn vert skildra, med andre samfunnsnormer, andre levemåtar og omgangsformer, lyt ein mest ha eit konkret sceneunivers og ein om lag «vanleg» forteljestil for å nå fram. Framsyninga på Torshovteatret har mange kraftfulle enkeltscener og mykje skarpt gjennomført skodespel, ikkje minst av Sigurd Myhre i hovudrolla som den opprørske og lagnadsdømte Winston. Men dramaturgisk verkar det i lange periodar som lause fragment, eller, om ein vil, som ein to timars trailer, der vi rett nok vert nyfikne og engasjerte, men samstundes frustrerte over å ikkje få heilskap i historia. Scenerommet er ein platting framfor ein bakvegg med luker som i ein julekalender, berre utan teikningane av reinsdyr og nissar.

Ubehageleg

Mange av sekvensane er nifse og ubehagelege og gjennomførte med stor profesjonell finesse, men ein grip seg likevel i å tenkje at det grufulle ofte verkar sterkare når det vert fortalt enn når det vert spelt ut. Sjølvsagt er det fælt å sjå på at skodespelaren Sigurd Myhre må henge med beina opp og hovudet ned i ti minutt og pinast, faktisk på grensa til det scenisk uetiske. Men typisk nok er det enda verre når skodespelaren Håkon Ramstad fortel om rotter som kan ete opp andletshuda på eit menneske i løpet av få minutt. Med det åleine skulle vel både styrken og veikskapen i framsyninga 1984 vere oppsummert.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.