Når ein har utropt seg sjølv til eit stabilt geni, hjelper det lite at det som all sjølvskryt er ærleg meint: Det dempar trivselen å få høyra at ein ikkje er meir enn ein «klønete leiar for ei dysfunksjonell regjering». Slik gjekk det for det stabile geniet i Washington i helga – vi snakkar om president Donald Trump – da ein kritisk rapport frå den britiske ambassadøren i USA hamna i ei London-avis.

Det er ikkje dit slike rapportar skal; dei er til innvortes bruk, og dei er stempla som hemmelege.

Statsløyndomar byr dei sjeldan på, men når dei likevel helst ikkje skal spreiast, har det noko med både personvern og kjeldevern å gjera. Og ein ambassadør som brukar frodige adjektiv, kan få vanskelege arbeidstilhøve i den hovudstaden han eller ho rapporterer frå. Dei som diplomaten gjerne skulle ha snakka med, tenkjer seg om eit par gonger før dei seier ja til eit nytt møte.

Slik vert det nok for den britiske Washington-ambassadøren i vekene framover. Men han har vore stasjonert der sidan 2016, og han skal heim til jul. Så den store katastrofen har ikkje råka den britiske utanrikstenesta, jamvel om folk i London helst hadde vore dette forutan. President Trump vert sur, men det hender verre ting, og det kjem til å gå over, som det må heita på tafatt norsk. Det kling betre på engelsk bibelspråk: This too shall pass.

Dei som får sjå diplomatar i korta, må gjerne venta nokre år, og minikrisa no i juli er saftigare fordi materialet er ferskt. Det er vel på grensa til det perverse, men sommarvêret har ikkje vore betre enn at eg gav meg i kast med ei bok som kom ut i fjor, ei grei lita sak på 820 sider om Tage Erlander. Han var svensk statsminister frå 1946 til 1969, i 23 år. Jag har ingen vilja till makt heiter biografien, skriven av den svenske historikaren Dick Harrison.

For meg er det mest interessante ved boka ikkje det som ambassadørar har å fara med, men det som Erlander seier om somme ambassadørar. Eg kjende ein av dei, og vi vart ikkje gode vener. Det Erlander skriv i dagbøkene sine om Moskva-ambassadør Gunnar Jarring, skulle eg gjerne ha visst for 50 år sidan. Ikkje at eg kunne ha brukt det til noko, men det hjelper på sjølvkjensla at ein kanskje ikkje alltid er heilt på jordet.

Sommaren 1964 var den sovjetiske leiaren Nikita Khrusjtsjov på reise i dei tre nordiske landa. Det var ein slags heisatur. Men i Sverige var det alvor, for svenskane hadde fått nytt materiale om Raoul Wallenberg, den svenske diplomaten som berga fleire tusen ungarske jødar og forsvann etter at han gjekk i eit møte med sovjetiske militære i Budapest i januar 1945. No, mest 20 år seinare, ville svenskane ta saka opp direkte med russarane, som ikkje var samarbeidsviljuge. Ambassadør Jarring var til lita hjelp: Diverre var den talen som Jarring skreiv for Erlander, ein «katastrofe, om ein skal underdriva», seier statsministeren. Jamvel om det er midtsommar, må Erlanders nære medarbeidar og seinare etterfylgjar, Olof Palme, retta opp fadesen.

Året etter, i 1965, står det klårt for Erlander at Jarring «ikkje har gjort jobben sin», og han vert kalla heim til Stockholm for konsultasjonar.

Slikt hender ikkje ofte. At det var så ille, har vore godt løynt i det svenske utanriksdepartementet. Jarring var ineffektiv, skriv Erlander i dagboka.

Hausten 1970, da Aleksandr Solzjenitsyn fekk nobelprisen i litteratur, såg Kreml ein føremon i Jarrings arbeidsmåte. Den sovjetiske ambassadøren i Stockholm sa til utanriksminister Torsten Nilsson at det ville vera ei uvenleg handling mot Sovjetunionen dersom den svenske ambassaden hadde kontakt med forfattaren. I Moskva fekk Jarring høyra det same. Om dette tagde svenskane; der var dei effektive. Det vart kjent i 2014 ved at ein russisk forskar, Benedikt Sarnov, gjekk offentleg ut med dokumenta.

Da var det ikkje ferskt nytt, just. Sidan har Svenska Akademien ordna med å skandalisera seg utan diplomatisk hjelp. Så det meste kjem for ein dag, om enn 3T-regelen stadig gjeld: Ting tek tid.

Per Egil Hegge