Heilt til slutten av februar 1986 gjekk statsminister Kåre Willoch frå høgblokka til Stortinget til fots utan livvakt. Det kunne eg kontrollera, for han gjekk alltid rett under vindauget mitt for enden av Citypassasjen, og han gjekk åleine. Etter fire år i Washington tenkte eg at det er noko fint med eit land der statsministeren kan gå nokolunde trygt i sentrum av hovudstaden på den måten.

Frå mars månad såg eg han aldri meir på gata. For klokka 23.21.30 fredag 28. februar vart Olof Palme skoten på Sveavägen i Stockholm, og Willoch, som alltid gjekk alle trappene opp til toppetasjen i høgblokka, vart tilrådd å bruka bil når han var utandørs.

Trygt og trygt – ein morgon seinhausten 1981 vart han nesten køyrd ned av ein syklist som burde ha fått ei klekkeleg bot fordi han kryssa Akersgata altfor seint på gult lys like ved Y-blokka. Syklisten hadde anorakk med hette, så i den sure novemberskodda var det nok ikkje lett for statsministeren å kjenna han. Men trafikanten hugsar enno det blikket han fekk frå regjeringssjefen. Eg har gode kjelder for denne historia; den vørdslause syklisten var eg, og stort sett har eg halde munn om hendinga.

Onsdag 10. juni, 34 år, tre månader og ti dagar etter dei to skota på Sveavägen, innstilte to svenske granskarar på at saka vert lagd vekk. Truleg går det slik. Korkje statsminister Stefan Löfven eller sonen til Palme hadde noko å innvenda mot konklusjonen deira, at drapsmannen truleg var Stig Engström. Han har vore kjend som «Skandia-mannen», eit namn han fekk etter firmaet han arbeidde i. Han døydde for tjue år sidan, alkoholisert. I ei bok som kom i 2017, har journalisten Thomas Petersson kome til den same konklusjonen.

Krister Petersson, som ikkje må forvekslast med den drapsdømde og seinare frikjende Christer Pettersson, hadde onsdag eit par skarpe kritiske utfall mot politisjefen i Stockholm, Hans Holmér, sjef for etterforskinga i tolv månader etter drapet. Han flytta inn på kontoret sitt og vart buande der. Det vart eit dagleg samtaleemne mellom pressefolk i Oslo at to viktige svenske instansar, svensk presse mellom dei, no rota til ei så viktig gransking på måtar som sjølv den mest talentlause kriminalromanforfattar ikkje ville ha nærma seg i fylla. Den eine var politisjef Holmér, som fekk skriva artiklar i den svenske avisa Expressen om kor fint det gjekk med etterforskinga. Han vart fotografert med eit stort brett med brennande lys på skrivebordet sitt. Kvart lys var ein teori om kven drapsmannen var. Når ein drapsmann kunne sjaltast ut, var det for Holmér berre å blåsa lyset ut og arbeida vidare med dei kandidatane som det enno brann for.

Etter nokre månader braut ein skandale ut i den andre store Bonnier-avisa i Stockholm, Dagens Nyheter. Heile kriminalredaksjonen gjekk på dagen da dei fekk vita at sjefredaktøren, Christina Jutterström, hadde sagt ja til at ei yrkessyster kunne flytta inn på Holmérs bakrom, med tilgang til alt materialet. Siktemålet var at ho skulle skriva bakgrunnshistoria om oppklaringa av drapet. Underforstått: Det kunne ikkje vera tvil om at mordgåta ville verta løyst. Det kunne heller ikkje vera tvil om at Jutterström burde få noko anna å gjera. Det fekk ho, men ikkje før i 1995. Da vart ho sjefredaktør i Expressen. I 2001 vart ho administrerande direktør i Sveriges Television.

Onsdag såg eg mykje på svensk fjernsyn. Det var sagt mykje om drapet, men lite om korleis svenske medium greidde seg.

Per Egil Hegge