Det er ikkje så lett for regjeringssjefar å få gjort det som gjerast skal på kontoret heime. No i helga var den danske statsministeren i Roma for å feira 60-årsdagen for Roma-traktaten saman med 26 andre. Denne helga er han i den meir eller mindre danske byen Charlotte Amalie på St. Thomas.

Der, i det som før heitte Dansk Vestindia, skal Lars Løkke Rasmussen, som gamal imperialistisk koloniherre, vera med på markeringa av 100-årsdagen for overdraginga av dei danske øyane til USA.

Reiseprogrammet hans i mars fortel mykje om kor internasjonale dei danske grannane våre har vore og er, jamvel om 40 prosent røysta nei i 1972, da fleirtalet sa ja til å gå inn i det som no er EU. I 1992 høgtida dei 75-årsdagen for overdragingsavtalen med amerikanarane, og da var det utanriksminister Uffe Ellemann-Jensen som representerte seljarane.

Noko av det underlegaste som hende under den historiske høgtida, var ikkje det rufsute danske jazzensemblet Karlekammeret, som vart frakta rundt i hestevogn og spela munter Dixieland. Det var eit amerikansk militærkorps som spela den militære og krigerske av dei to danske nasjonalsongane. Ikkje «Der er et yndigt Land» med brede Bøge og salten Østerstrand, men «Kong Christian stod ved højen mast» og brukte sverdet så «Fjendens Hjelm og Hjerne brast».

Ved sida av meg sto ei godt vaksen kvinne frå St. Thomas, tannlaus og med ein hudfarge som viste at ho var etterkommar etter dei slavane som danske og norske sjøfolk frakta frå det som no er Ghana, til dei vestindiske øyane. Dette var ein trekant med frakt i tre stafettetappar: Danske embetsmenn frå Danmark til Gullkysten, (der dei bygde festninga Christiansborg, og der mange av dei bukka under for tropesjukdomar og fyll), slavar frå Gullkysten til sukkerplantasjane på St. Thomas, St. John og St. Croix, og sukker og rom frå øyriket til København.

Midt ute i andre verset av «Kong Christian» stemde ho i med klår røyst og god dansk uttale. Eg sto i ein flokk med danskar, og vi spurde henne etterpå korleis ho hadde berga danskkunnskapane sine.

Ho var like overraska som vi var: «Eg visste ikkje at eg hugsa orda før korpset byrja spela», sa ho. Jau, ho hadde sunge «Kong Christian» på grunnskolen heilt til pensumet brått vart lagt om i 1918.

Danskane sleit med å få amerikanarane til å kjøpa dei tre øyane. Danmark ville selja i 1865, for etter at slaveriet var avskaffa, lønte ikkje sukkerproduksjonen seg. Amerikanarane kjøpte Alaska i staden, og sju millionar gullrublar hamna i den russiske statskassa. Låg kvadratmeterpris, men i Washington vart utanriksminister Seward grundig mobba for handelen, og i nekrologane over han sto det mykje om «Sewards isboks». I alle fall var det ikkje pengar til danskane. Etter borgarkrigen var det amerikanske budsjettet alt anna enn romsleg.

Eit halvsekel seinare var det meste annleis. Våren 1917 gjekk USA med i krigen mot Tyskland. Tanken på at keisar Wilhelm kunne ta øyane og bruka dei som base for åtak på den nye Panama-kanalen, smurde tingingane godt.

Men enno er dei fleste gatenamna danske, og byane heiter Charlotte Amalie etter ei dansk dronning, for ikkje å gløyma Frederiksted og Christiansted.

Når det ikkje kjem ein fælsleg karibisk seinsommar-orkan, som det gjer om lag kvart femte år, er dette framleis ein dansk-amerikansk idyll, jamvel om det no berre er dei danske turistane som hugsar «Kong Christian». Det står ei lita luthersk kyrkje der. Dit skal nok Løkke Rasmussen søndag 2. april.

Per Egil Hegge