Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Memoarar

Den kaldaste vinteren

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Skodda ligg over Golden Gate i San Francisco.

Skodda ligg over Golden Gate i San Francisco.

Foto: Jeff Chiu / TT / NTB scanpix

Skodda ligg over Golden Gate i San Francisco.

Skodda ligg over Golden Gate i San Francisco.

Foto: Jeff Chiu / TT / NTB scanpix

3504
20190222
3504
20190222

Det meste er relativt, og den amerikanske forfattaren og journalisten Mark Twain fann ord for det lenge før Albert Einstein fekk nobelprisen: «Den kaldaste vinteren eg har opplevd, var ein sommar i San Francisco.» Han visste kva han snakka om, for han hadde vorte så glad i det tropiske, men oftast snille vêrlaget på Hawaii at han vart ein sjølvoppnemnd talsmann for at USA skulle ta over det idylliske kongedømet ute i Stillehavet. Så det gjorde amerikanarane, for 125 år sidan, og både monarkiet og sjølvstendet vart avvikla utan at det flaut blod. Det var to grunnar til overtakinga: amerikansk lyst på meir land, og det at syskenborn hadde gifta seg med kvarandre i så mange generasjonar at dei hawaiiske kongelege til slutt ikkje fekk levedyktig avkom. Slottet deira, det minste kongeslottet i verda, står den dag i dag – som museum over ein konsekvent, men feilslått familiepolitikk.

I San Francisco er våren kald, han òg, men om ein vil spara seg for fem timars flytur mot vest til Hawaii, greier det seg lenge med ein times biltur austover, mot eit varmare land. For etter berre nokre kilometer innover i California har temperaturen stige med både 10 og 15 grader, og havtåka som så ofte pakkar inn ei av dei vakraste bruene i verda, Golden Gate nord for byen, forsvinn som dogget for sola og viser fram eit landskap der folk dyrkar valnøtter og vindruer.

Så er alt vel, da? Ikkje når varmen tek over for alvor om nokre veker, og det ikkje regnar meir. Da vert det raskt så knusktørt at heile terrenget er ei brannbombe. Det fekk folk i store delar av staten ei brutal påminning om utpå seinhausten i fjor, da store område og heile byar vart herja av brannar som ikkje kunne sløkkjast. Brannruinane står framleis, og sjølv språket har ironi nok til å verta med på dei psykologiske sidene av øydeleggingane: Byen som fekk den mest nådelause medfarten, heiter Paradise. Eller heitte, for det er lite att av paradiset. Namnet står på kartet og vegskilta framleis.

Det kan verta like ille dette året, ingen veit noko sikkert om det. Men dei lokale gleder seg over at det har regna godt i vinter, og det er bra for minst to ting: På grunn av at folketalet i den største delstaten i USA held fram med å veksa, trengst det pålitelege mengder med nedbør til vanleg forbruk og til vatning av grønsakåkrane og vinrankene. Dei neste vekene vert dei enorme dammane oppe i fjella enda litt lenger aust fylte av smeltevatn frå vintersnøen som kom.

Litt sør for San Francisco, søraust for Los Angeles, til og med, hadde Ronald Reagan sommarhuset sitt. Han ville ha éin månad der kvart år for å rydja kratt med handmakt og halda seg i fysisk form. (Han var ærleg nok til å nemna det i valkampen, i eit land der éin månads sommarferie elles er sosialistisk, skandinavisk luksus.) Det minska brannrisikoen i tillegg, og 108 år etter at han vart fødd, vert det enno trekt fram som bevis på at USAs 40. president var meir fornuftig enn han ofte fekk ord for. At han hadde eit tilleggspoeng, nemleg at den fuktige, heite hovudstaden så langt frå California som det går an å koma i USA, er lite triveleg i august, vart meir sjeldan nemnt.

Kvifor San Francisco som tema denne veka? Tja, vi er der denne helga og prøver å halda varmen i havtåka, så godt vi kan. Men vi slepp fare for snømåking og glattis, og bilturen nokre få mil mot aust er ei kvardagsleg sak, som Karlsson på taket ville ha sagt.

Per Egil Hegge

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Det meste er relativt, og den amerikanske forfattaren og journalisten Mark Twain fann ord for det lenge før Albert Einstein fekk nobelprisen: «Den kaldaste vinteren eg har opplevd, var ein sommar i San Francisco.» Han visste kva han snakka om, for han hadde vorte så glad i det tropiske, men oftast snille vêrlaget på Hawaii at han vart ein sjølvoppnemnd talsmann for at USA skulle ta over det idylliske kongedømet ute i Stillehavet. Så det gjorde amerikanarane, for 125 år sidan, og både monarkiet og sjølvstendet vart avvikla utan at det flaut blod. Det var to grunnar til overtakinga: amerikansk lyst på meir land, og det at syskenborn hadde gifta seg med kvarandre i så mange generasjonar at dei hawaiiske kongelege til slutt ikkje fekk levedyktig avkom. Slottet deira, det minste kongeslottet i verda, står den dag i dag – som museum over ein konsekvent, men feilslått familiepolitikk.

I San Francisco er våren kald, han òg, men om ein vil spara seg for fem timars flytur mot vest til Hawaii, greier det seg lenge med ein times biltur austover, mot eit varmare land. For etter berre nokre kilometer innover i California har temperaturen stige med både 10 og 15 grader, og havtåka som så ofte pakkar inn ei av dei vakraste bruene i verda, Golden Gate nord for byen, forsvinn som dogget for sola og viser fram eit landskap der folk dyrkar valnøtter og vindruer.

Så er alt vel, da? Ikkje når varmen tek over for alvor om nokre veker, og det ikkje regnar meir. Da vert det raskt så knusktørt at heile terrenget er ei brannbombe. Det fekk folk i store delar av staten ei brutal påminning om utpå seinhausten i fjor, da store område og heile byar vart herja av brannar som ikkje kunne sløkkjast. Brannruinane står framleis, og sjølv språket har ironi nok til å verta med på dei psykologiske sidene av øydeleggingane: Byen som fekk den mest nådelause medfarten, heiter Paradise. Eller heitte, for det er lite att av paradiset. Namnet står på kartet og vegskilta framleis.

Det kan verta like ille dette året, ingen veit noko sikkert om det. Men dei lokale gleder seg over at det har regna godt i vinter, og det er bra for minst to ting: På grunn av at folketalet i den største delstaten i USA held fram med å veksa, trengst det pålitelege mengder med nedbør til vanleg forbruk og til vatning av grønsakåkrane og vinrankene. Dei neste vekene vert dei enorme dammane oppe i fjella enda litt lenger aust fylte av smeltevatn frå vintersnøen som kom.

Litt sør for San Francisco, søraust for Los Angeles, til og med, hadde Ronald Reagan sommarhuset sitt. Han ville ha éin månad der kvart år for å rydja kratt med handmakt og halda seg i fysisk form. (Han var ærleg nok til å nemna det i valkampen, i eit land der éin månads sommarferie elles er sosialistisk, skandinavisk luksus.) Det minska brannrisikoen i tillegg, og 108 år etter at han vart fødd, vert det enno trekt fram som bevis på at USAs 40. president var meir fornuftig enn han ofte fekk ord for. At han hadde eit tilleggspoeng, nemleg at den fuktige, heite hovudstaden så langt frå California som det går an å koma i USA, er lite triveleg i august, vart meir sjeldan nemnt.

Kvifor San Francisco som tema denne veka? Tja, vi er der denne helga og prøver å halda varmen i havtåka, så godt vi kan. Men vi slepp fare for snømåking og glattis, og bilturen nokre få mil mot aust er ei kvardagsleg sak, som Karlsson på taket ville ha sagt.

Per Egil Hegge

«Den kaldaste vinteren eg har opplevd, var ein sommar i San Francisco.»

Mark Twain

Emneknaggar

Fleire artiklar

Eit russisk droneåtak råkar ei bustadblokk i Kyiv 10. januar.

Eit russisk droneåtak råkar ei bustadblokk i Kyiv 10. januar.

Foto: Gleb Garanich / Reuters / NTB

KrigSamfunn

Ingen Uber i Belarus

Å forstyrre GPS-system handlar ikkje berre om å forvirre russiske dronar. Det gjeld å dirigere dei slik at dei forlèt ukrainsk luftrom fullstendig.

Andrej Kurkov
Eit russisk droneåtak råkar ei bustadblokk i Kyiv 10. januar.

Eit russisk droneåtak råkar ei bustadblokk i Kyiv 10. januar.

Foto: Gleb Garanich / Reuters / NTB

KrigSamfunn

Ingen Uber i Belarus

Å forstyrre GPS-system handlar ikkje berre om å forvirre russiske dronar. Det gjeld å dirigere dei slik at dei forlèt ukrainsk luftrom fullstendig.

Andrej Kurkov
Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Jørgen Boassen har vorte kjend langt utanfor Grønlands grenser etter at han viste Donald Trump jr. omkring i Nuuk.

Foto: Christiane Jordheim Larsen

UtanriksSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Alle auge på Grønland

NUUK, GRØNLAND: 2025 starta med vaksenopplæring om Grønlands geopolitiske betyding. Saman med store delar av den vestlege pressa har eg følgt spora etter Donald Trump jr. i hovudstaden Nuuk. 

Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.

Afghanarane som spelar i filmen til Raha Amirfazli og Alireza Ghasemi, har flykta frå Iran.

Foto frå filmen

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Filmglede

Det er alltid kjekt å opne det nye året med mykje film.

Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.

Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.

Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund

UtdanningSamfunn
Sigurd Arnekleiv Bækkelund

Framandspråka forsvinn

Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim
Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Noreg har berre tilfluktsrom til under halvparten av befolkninga.

Foto: Eva Aalberg Undheim

Samfunn

Beredskapssatsing med seinskadar

Regjeringa vil gjeninnføre krav om tilfluktsrom i nye bygg etter at kapasiteten har vorte redusert år for år.

Eva Aalberg Undheim

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis