Da Bent Fabricius-Bjerre gjekk bort i slutten av juli, nokre veker før han ville ha fylt 96 år, tok danskane heilsider og timelange minneprogram i bruk for å markera posisjonen denne stilreine og populære komponisten og jazzpianisten hadde sikra seg for to generasjonar i landet. Dei mest kjende melodiane hans var like høgt verdsette i grannelanda, og dei hadde ei heilt spesiell stilling i statar som Serbia og Aust-Tyskland – av alle stader. Musikkens svar på Astrid Lindgren, stod det i ein av nekrologane. Kanskje kjem han i oppslagsverk som får lengre levetid enn Wikipedia, og så får det heller våga seg at han «berre» laga musikk som det går an å plystra, men vel å merka ikkje dersom plystraren er tung til sinns.

Lite tyder på at Fabricius-Bjerre sleit med tungsinn. Og den treng store mengder gruff som ikkje vil dra på smilebandet når kjenningsmelodien til Olsen-banden overmannar alt som er vondt og leitt, og Egon Olsen slepp ut av fengselet, som av alle ting heiter Vridsløse Lille, klar til neste kupp.

«Olsen-banden måtte ha eit Dixieland-tema», sa Fabricius-Bjerre, og Egon Olsen kunne ikkje ha vore meir samd. Om ein kostar på seg å sjå den danske serien som føljetong, ser ein at det i tillegg er ein genial, raffinert parodi over den danske samfunnsutviklinga gjennom heile 1970-talet, med kvinnefrigjering, EU-kamp og store kvanta sosionom- og politikarsvada.

Få ting kunne gjera ein kunstnar og gjøglar som Rolv Wesenlund meir forarga enn å få høyra at slike folk ikkje dreiv med kunst eller kultur. Wesenlund hadde eit gjestespel i København da fjernsynsserien Matador vart sleppt laus på danskane for førti år sidan. Han budde på hotell i København og la merke til at gatene var heilt folketomme éin kveld i veka. Da gjekk dei første episodane av Matador, livet i småbyen Korsbæk i mellomkrigstida og fram til okkupasjonen, omskapt til drama av journalisten og forfattaren Lise Nørgaard, og med ei rolleliste der alle som hadde eit namn i dansk scenekunst, var med. Alt tonesett av Fabricius-Bjerre.

Danskane er usamde om kor mange gonger Matador no har gått i dansk fjernsyn. Kanskje var det siste gongen no i vår; no er mest ingen av skodespelarane mellom oss lenger, og mellomkrigstida er det ikkje så mange som hugsar heller. Men Fabricius-Bjerre og musikken hans vert nok å høyra i vekene framover, under og etter den staselege gravferda denne månaden, der Lise Nørgaard, som er 104 år, vert æresgjest. Nokon heimføding var komponisten ikkje; han fekk ein amerikansk Grammy-pris i 1963 for Alley Cat, over 20 år etter at han hadde starta eit jazzband – det er så lenge sidan at ordet jazz vart uttala dzjæzz både hos oss og i Danmark.

Fabricius-Bjerre hadde eit mykje vidare register enn dei fleste kjende til. I den andre filmen om Olsen-banden hadde opphavsmannen Erik Balling fått den glitrande ideen at eit innslag frå Mozarts konsert for cello og orkester skulle vera med. Fabricius-Bjerre, som i motsetnad til Balling kunne si musikkhistorie, sa at Mozart aldri skreiv nokon cellokonsert. Balling hadde ikkje tenkt å revidera Egon Olsens plan for neste kupp på grunn av ein slik bagatell og beit han av: «Så får du skriva den konserten, da.» Og det gjorde jazzpianisten.

I Aust-Tyskland vart «Die Olsen-bande» særskild populær. For både dei som rådde i landet, og dei som skulle lyda ordre, var nøgde: Her kunne alle sjå kor samvitslause og dumme kapitalistane var, og folket fekk sjå ein tulling av ein sjef som alltid hadde ein genial plan som ikkje kunne slå feil, men som likevel gjekk i dass kvar einaste gong.

Til muntert tonefylgje ved Bent Fabricius-Bjerre.

Per Egil Hegge