Eg skal nok halde auge med dykk, sa den første tsjekkoslovakiske landsfaderen Tomas Masaryk da han gjekk av som president like før jul i 1935, nær 86 år gamal.

Han døydde mindre enn to år seinare. Dermed slapp han å oppleva det audmjukande München-forliket i 1938, der den britiske statsministeren Neville Chamberlain trudde han hadde sikra «fred i vår tid» med ei avtale med Adolf Hitler over hovudet på tsjekkoslovakane. Eit halvt år seinare, i mars 1938, marsjerte dei tyske styrkane inn i Praha. Böhmen og Mähren – det som i dag er den tsjekkiske republikken – vart eit tysk protektorat heilt til mai 1945, ei tid da det hadde vore alt anna enn fred.

Laurdag er det 99 år sidan den tsjekkoslovakiske republikken tok plassen sin på Europa-kartet. I oktober 1918 var Masaryk sjølvskriven som den første presidenten og fekk seinare ein stor statue på festningsområdet i Praha. Men minnesmerket kunne ikkje stå der, korkje under krigen eller etter det kommunistiske kuppet i februar 1948.

Det vert nok ståande no, slik det har gjort sidan atterreisinga i 1990. Men valsigeren som Trump-kapitalisten Andrej Babis sikra seg for seks dagar sidan, vil få dei færraste til å tenkja på den ruvande historikaren og filosofen Masaryk. Så får han ikkje presidentstolen heller, der sit Milos Zeman. Babis ligg godt an til å verta ny regjeringssjef.

Babis har den eine likskapen med Masaryk at han kombinerer ein tsjekkisk og ein slovakisk bakgrunn, godt dynka med utlandsperiodar og skolegang i Frankrike og i Sveits. Partiet hans heiter ANO 2011, som kan omsetjast med JA 2011.

30 prosent av veljarane sa ja til Babis, og hans JA fekk tre gonger så mange røyster som noko anna parti. Leiaren for kommunistane måtte vedgå at han hadde sikra seg mange veljarar frå venstresida med eit populistisk program som vart ein magnet både for dei som i grunnsyn soknar til venstre- og høgresida i republikken.

Det er minst fire «greier» ved Babis som sender tankane i retning av Donald Trump heller enn mot Tomás Masaryk. For det første er han mangemilliardær i dollar. (Han skryter på seg at han aldri har gått konkurs.) Transaksjonane hans har vore så «vellykka» at han vart send ut av regjeringa for eit halvt år sidan. Han var visestatsminister med ansvar for finanspolitikken, og statsminister Bohuslav Sobotka fann ut av det var nok. For mindre enn tre veker sidan vart Babis fråteken den parlamentariske immuniteten på grunn av ei gransking i kjølvatnet av avgangen. Immuniteten kjem nok tilbake no.

For det andre er han sterk motstandar av innvandring, og ingen tsjekkisk politikar vert upopulær på det.

For det tredje har han gitt mykje ros til Russland, Putin og russisk politikk, og for det fjerde vil han ikkje dikterast frå Brussel. Det hindrar han ikkje i å seia at både partiet ANO og han sjølv varmt går inn for EU-medlemskap. Men ei kritisk line som liknar på det vi høyrer frå Budapest og Warszawa, er det all grunn til å venta seg.

Midt oppe i dette har han ein interessant motstandar som var minister for menneskerettar og likestilling. Det er Jiri Dienstbier jr., årgang 1969, son av den Jiri Dienstbier som vart utanriksminister da kommuniststyret braut saman i november for 28 år sidan.

Over alt dette rugar – for ikkje å seia at under alt dette tærer – misnøya med politikarar som tenkjer mykje på si eiga godtgjersle og mindre på det dei kan gjera for landet. Det er i alle fall det ein høyrer frå «folk flest», som hugsar lite frå jubelen i 1989, då alle problem skulle løysa seg.

Det er berre det at livet gjerne byr på fleire kvardagar enn festdagar, særleg når haustmørkret kjem sigande, anten det er jubileumstid eller ikkje.

Per Egil Hegge