President Vladimir Putin lét det gå over hundre dagar, men torsdag 21. november heldt han ein vakker seremoni i Kreml: Enkene etter dei sju kjernefysiske ekspertane som i sommar mista livet ved den alvorlege rakettulykka i Njonoksa ikkje langt frå Arkhangelsk, vart heidra med medalje og ros av statssjefen.

Det var ein seremoni og ein presidenttale som fekk svært avgrensa omtale utanfor Russland, og overskriftene var heller ikkje store. Eit bilete frå ein av salane i Kreml viste ein alvorstung Putin som kondolerte ei av dei russiske enkene. Ho stod med ryggen til fotografen.

Ulykka hende 8. august, og i desse tre månadene har russiske styresmakter ikkje vore altfor rause med detaljane. Det var heller ikkje Putin for eit års tid sidan. Men da slo han likevel på stortromma ved å kunngjera at nyårsgåva til det russiske folket frå toppleiarane var eit heilt nytt, toppmoderne rakettvåpen med kjernefysisk motor, og at det er på eit så høgt nivå at det ikkje finst, eller nokon gong kan utviklast, forsvar mot det. Det nye våpenet har ein toppfart som gjer at det vanskelegaste tekniske problemet ved det synest å vera å få det bremsa ned før det når målet, slik at det vert heilt treffsikkert. Om det som svikta i august, har russarane berre sagt to ting: Dei som sette livet til, var mellom dei fremste russiske våpenekspertane med hovudbase i det leiande russiske atomforskingssenteret i Sarov nordaust for Moskva («objektet» i Andrej Sakharovs memoarar). Og dei andre detaljane var originalt nok ei avskrift av eit par offisielle amerikanske kommuniké om hendinga. Der heitte det mellom anna at det gjekk gale da ekspertane skulle henta ein moderne rakett opp til overflata frå ei flytande utskytingsplattform som låg nokre meter under overflata, og at det vart ein ukontrollert kjernefysisk reaksjon. Dette vart repetert i den offisielle russiske meldinga om seremonien i Kreml for åtte dagar sidan.

Meir veit vi ikkje. Det vil seia: Somme spesialistar, både i USA og i Russland, veit truleg meir, men vi kan rekna med at dei er godt betalte for ikkje å seia noko ut over det dei har fortald til no. Vi andre, som kanskje har sjelsopprivande minne om jule­gåver som ikkje alltid verka slik dei skulle, enda dei sikkert var av det mindre kompliserte slaget, lyt dermed nøya oss med det – og lita på, eller vona, at også dette moderne våpenet held seg til «reglane» og gjer nytta si på den eine måten at dei ikkje vert brukte. Sant nok vart det i ei kort tid målt farleg høg radioaktiv stråling i den stengde byen Severodvinsk, der Russland har det viktigaste verftet sitt for bygging og vedlikehald av atomdrivne ubåtar med kjernefysiske våpen. Men strålinga gjekk svært snøgt over – om no desse meldingane er pålitelege. Alt dette har ei viss interesse for norske område og dermed, aktuelt nok, for norsk etterretning: Det er ikkje altfor langt frå Njonoksa og Arkhangelsk, nabobyen til Severodvinsk, til Kirkenes.

Under seremonien sa Putin enda ein gong at det nye våpenet, som heiter «Stormfuglen» – Burevestnik – er så moderne at det ikkje har sin make nokon stad i heile verda, og at arbeidet med å perfeksjonera det vidare skal halda fram etter ulykka. Så kom enda eit par avsnitt med ros til dei ekspertane som hadde ofra livet for å «garantera fred på jorda», og presidenten gav uttrykk for medkjensle med dei etterlatne familiane, med kvinner og born som hadde rett til å vera stolte av ektemennene og fedrane sine.

Dermed skulle julestemninga vera berga for oss alle ved dette årsskiftet òg.

Per Egil Hegge