Ein veikare statssjef
Presidentane Joe Biden og Vladimir Putin er i særs ulike kohortar, men møttest i Sveits som fullvaksinerte.
Foto: Denis Balibouse/Reuters/NTB
President Vladimir Putin stod som ein langt veikare statssjef da han møtte den amerikanske presidenten i Geneve denne veka enn Mikhail Gorbatsjov gjorde da han hadde det første toppmøtet sitt med Ronald Reagan i den same byen for snart 36 år sidan.
Joseph Biden hadde samla troppane sine bak seg med vestlege toppmøte i Storbritannia og Brussel før han brukte onsdagen til drøftingar i den staselege villaen ved Geneve-sjøen, og han hadde markert at USA no atter er på plass som ei lojal alliert vestleg stormakt etter fire trasige år med Donald Trump.
Ein ting er at land som i 1985 høyrde «heime» i Sovjetunionen, no var medlemer av Nato (Estland, Latvia og Litauen), og same vegen hadde gamle Warszawapaktstatar som Bulgaria, Romania, Tsjekkoslovakia pluss nokre Moskva-venlege land som ein gong var delar av mangenasjonsstaten Jugoslavia, valt.
Attende i den lojale Moskva-leiren er Belarus med president Lukasjenko, eit alt anna enn solid papir. Det Kreml hadde brent seg på, var den krafta som låg i kampen og sympatien for menneskerettar, ein konstellasjon som konsekvent vart undervurdert ikkje berre i Moskva, men i forbløffande store delar av den vesteuropeiske venstresida. Når historia skal skrivast om dei vestlege marxistiske maktpolitikarane og feilvurderingane deira, ventar det mykje tungarbeid på dei som aldri interesserte seg for det velkjende Stalin-sitatet «Kor mange divisjonar har paven?»
Putin, som er utstyrt med eit heilt anna intellekt enn Brezjnev, har ikkje lært meir av dei feila som Brezjnev gjorde, enn at han fortalde Biden at spørsmålet kring den opposisjonelle motstandaren Aleksej Navalnyj er ei intern russisk sak som ingen utlendingar, og USA aller minst, skal blanda seg i.
Slik var det òg med dei russiske pasientane på sovjetiske mentalsjukehus for vel ein generasjon sidan. Det var ikkje alle av dei som overlevde, men det skulle altså visa seg at dei rådde over fleire divisjonar enn dei store mennene som sat i prydelege uniformar bak drustelege medaljebryst i Kreml.
Og så langt som over landegrensa treng ikkje vi nordmenn gå: Det er mykje lærdom å henta hos dei norske ekspertane som kausjonerte for at dette var heilt forsvarleg etisk og medisinsk praksis. Det er ikkje mange år sidan Putin stod på kritikarane si side. Den tida er etter alt å døma forbi for han, men enno er sluttrekneskapen ikkje gjort opp. Prisen for å føra ein slik politikk er mykje høgare enn toppfolka i Kreml har vore i stand til å skjøna, let det til.
Like før møtet i Geneve kom det nokre visdomsord frå ein rutinert russlandsekspert i Washington, den britiskfødde statsvitaren Fiona Hill. Da ho opplevde at Putin valsa rundt med Donald Trump i Helsingfors for tre år siden, ved at Trump gjekk god for Putins versjon og køyrde bulldosar over sine eigne rådgjevarar, «kjende eg eit sterkt behov for nervemedisin.»
Dette vart hovudgrunnen til at Putin og Biden denne veka gav kvar sin pressekonferanse. Like fullt var dei to i stand til å vise respekt for motparten, og det vart grunnlaget for dei konkrete resultata frå møtet i Geneve: fornya kontakt på ambassadør-nivå, nye samtalar om kjernefysisk nedrustning og eit par punkt til.
Ikkje mykje, men langt meir enn pessimistane hadde spådd.
Framsteg på toppmøte er ofte små. Men det hender at dei er viktige. Og dersom Biden har lykkast med å overtyda Putin om at det har ein høg pris dersom russarane vil halda fram med cyberkrig og innblanding i amerikanske val, kan han ha utretta noko for fleire enn amerikanarane.
Per Egil Hegge
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
President Vladimir Putin stod som ein langt veikare statssjef da han møtte den amerikanske presidenten i Geneve denne veka enn Mikhail Gorbatsjov gjorde da han hadde det første toppmøtet sitt med Ronald Reagan i den same byen for snart 36 år sidan.
Joseph Biden hadde samla troppane sine bak seg med vestlege toppmøte i Storbritannia og Brussel før han brukte onsdagen til drøftingar i den staselege villaen ved Geneve-sjøen, og han hadde markert at USA no atter er på plass som ei lojal alliert vestleg stormakt etter fire trasige år med Donald Trump.
Ein ting er at land som i 1985 høyrde «heime» i Sovjetunionen, no var medlemer av Nato (Estland, Latvia og Litauen), og same vegen hadde gamle Warszawapaktstatar som Bulgaria, Romania, Tsjekkoslovakia pluss nokre Moskva-venlege land som ein gong var delar av mangenasjonsstaten Jugoslavia, valt.
Attende i den lojale Moskva-leiren er Belarus med president Lukasjenko, eit alt anna enn solid papir. Det Kreml hadde brent seg på, var den krafta som låg i kampen og sympatien for menneskerettar, ein konstellasjon som konsekvent vart undervurdert ikkje berre i Moskva, men i forbløffande store delar av den vesteuropeiske venstresida. Når historia skal skrivast om dei vestlege marxistiske maktpolitikarane og feilvurderingane deira, ventar det mykje tungarbeid på dei som aldri interesserte seg for det velkjende Stalin-sitatet «Kor mange divisjonar har paven?»
Putin, som er utstyrt med eit heilt anna intellekt enn Brezjnev, har ikkje lært meir av dei feila som Brezjnev gjorde, enn at han fortalde Biden at spørsmålet kring den opposisjonelle motstandaren Aleksej Navalnyj er ei intern russisk sak som ingen utlendingar, og USA aller minst, skal blanda seg i.
Slik var det òg med dei russiske pasientane på sovjetiske mentalsjukehus for vel ein generasjon sidan. Det var ikkje alle av dei som overlevde, men det skulle altså visa seg at dei rådde over fleire divisjonar enn dei store mennene som sat i prydelege uniformar bak drustelege medaljebryst i Kreml.
Og så langt som over landegrensa treng ikkje vi nordmenn gå: Det er mykje lærdom å henta hos dei norske ekspertane som kausjonerte for at dette var heilt forsvarleg etisk og medisinsk praksis. Det er ikkje mange år sidan Putin stod på kritikarane si side. Den tida er etter alt å døma forbi for han, men enno er sluttrekneskapen ikkje gjort opp. Prisen for å føra ein slik politikk er mykje høgare enn toppfolka i Kreml har vore i stand til å skjøna, let det til.
Like før møtet i Geneve kom det nokre visdomsord frå ein rutinert russlandsekspert i Washington, den britiskfødde statsvitaren Fiona Hill. Da ho opplevde at Putin valsa rundt med Donald Trump i Helsingfors for tre år siden, ved at Trump gjekk god for Putins versjon og køyrde bulldosar over sine eigne rådgjevarar, «kjende eg eit sterkt behov for nervemedisin.»
Dette vart hovudgrunnen til at Putin og Biden denne veka gav kvar sin pressekonferanse. Like fullt var dei to i stand til å vise respekt for motparten, og det vart grunnlaget for dei konkrete resultata frå møtet i Geneve: fornya kontakt på ambassadør-nivå, nye samtalar om kjernefysisk nedrustning og eit par punkt til.
Ikkje mykje, men langt meir enn pessimistane hadde spådd.
Framsteg på toppmøte er ofte små. Men det hender at dei er viktige. Og dersom Biden har lykkast med å overtyda Putin om at det har ein høg pris dersom russarane vil halda fram med cyberkrig og innblanding i amerikanske val, kan han ha utretta noko for fleire enn amerikanarane.
Per Egil Hegge
Det er ikkje mange år sidan Putin sto på kritikarane si side. Den tida er forbi.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.