Vonde varsel
Russiske soldatar som marsjerte over Den raude plassen måndag 9. mai i år.
Foto: Evgenia Novozhenina / Retuers / NTB
Til dei ringe grader var alt – og her er det dekning for å bruka ordet alt i si fulle meining – etter oppskrifta da 9. mai-paraden var avvikla på Den raude plassen måndag. For ein veteran var det berre å kryssa av på listene for kvar avdeling som taktfast toga forbi Historisk museum, langs varemagasinet GUM og ned det slake bakkehellet mot Moskva-elva før dei bøygde av mot Moskva-kurvane – som ikkje tyder svingar, men er eit frodig vulgærord for det eldste kvinneyrket i verdslitteraturen.
Heller ikkje det vart reformert, enn seia avskaffa, med den revolusjonen som heller ikkje vart reformert. Men i takt gjekk dei, Putins elitestyrkar, det skal dei ha, og for Vladimir Putin må det ha vore eit trøystande syn frå tribunen der han hadde fått den æresplassen slike leiarar skal tildelast.
Det har hendt tidlegare at tilstellingar av dette slaget byr på vonde varsel. I 1913 nådde Romanov-dynastiet å høgtida 300-årsdagen sin med å reisa den nye praktpalasset som vart scena for Jalta-konferansen mindre enn ti år seinare, og dynastiet gjekk i si grav.
Da var den nye leiaren, Vladimir Lenin, så sjuk at han ikkje kunne tala eller skriva samanhengande, og to av lækjarane som skreiv under på dødsattesten, var så djerve at dei ikkje sette namnet sitt under den eigenlege dødsårsaka, som var lues, det latinske ordet for syfilis.
Lenin vart smitta av den belgiske aktivisten Inessa Armand. Dette har i mange år vore kjent gjennom korrespondansen dei to imellom, prosaisk og avslørande nok ved at dei to brukar den russiske intime forma «du» seg imellom, som på den tida berre kunne brukast mellom ektefolk eller kjærastar.
Men paraden vart som han skulle, og må vel til og med ha gjort den blodferske aktivisten Pål Steigan glad på den store dagen. Han spreidde glede med eit intervju i Aftenposten 7. mai, der han kunne fortelja at han hadde «vore naiv» i samtalane han hadde hatt med den grufulle massemordaren Pol Pot i Kambodsja.
Yrkesbror min, Ulf Andenes i Aftenposten, skal krediterast for ei formulering som han har brukt om Steigan og våpendragarane hans: «desse folka som i år etter år har vandra rundt med ein spikar gjennom hovudet». Og no er det «dei ukrainske fascistane» som skal ha skulda for det meste, no med utanriksminister Anniken Huitfeldt som våpendragar, etter at ho i god tid før 17. mai har fått heist det norske flagget att på ambassaden vår i Kyiv.
Steigans innsats som leksikonredaktør har fått sitt eige barmhjertig korte kapittel i norsk kulturhistorie, og eg vedgår at eg vart freista over emne da Cappelen utnemnde han.
– Dette kjem ikkje til å gå bra, sa eg, og det kom kvikt ein ilter telefon frå Steigan: Kvifor meinte eg at han ikkje skulle ha rett til å ytra seg?
– Det har eg ikkje sagt noko om, sa eg og la til at retten til å ytra seg gjeld for Pål Steigan som for alle andre her i landet, ikkje minst når dagane vert lengre, lauvet sprett og det stundar mot 17. mai.
Men han driv på, det skal han ha, og som Per Christian Andersen sa i ein OL-reportasje i Aftenposten i mellomkrigsåra: «Det norske flagget er det som vaiar mest.»
Vi andre kan ta det litt rolegare, flagget vert det bruk for, gruv ikkje for det, som Hamsun seier, ender og då til fornuftige ting, tess meir.
God 17. mai til alle!
Per Egil Hegge
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Til dei ringe grader var alt – og her er det dekning for å bruka ordet alt i si fulle meining – etter oppskrifta da 9. mai-paraden var avvikla på Den raude plassen måndag. For ein veteran var det berre å kryssa av på listene for kvar avdeling som taktfast toga forbi Historisk museum, langs varemagasinet GUM og ned det slake bakkehellet mot Moskva-elva før dei bøygde av mot Moskva-kurvane – som ikkje tyder svingar, men er eit frodig vulgærord for det eldste kvinneyrket i verdslitteraturen.
Heller ikkje det vart reformert, enn seia avskaffa, med den revolusjonen som heller ikkje vart reformert. Men i takt gjekk dei, Putins elitestyrkar, det skal dei ha, og for Vladimir Putin må det ha vore eit trøystande syn frå tribunen der han hadde fått den æresplassen slike leiarar skal tildelast.
Det har hendt tidlegare at tilstellingar av dette slaget byr på vonde varsel. I 1913 nådde Romanov-dynastiet å høgtida 300-årsdagen sin med å reisa den nye praktpalasset som vart scena for Jalta-konferansen mindre enn ti år seinare, og dynastiet gjekk i si grav.
Da var den nye leiaren, Vladimir Lenin, så sjuk at han ikkje kunne tala eller skriva samanhengande, og to av lækjarane som skreiv under på dødsattesten, var så djerve at dei ikkje sette namnet sitt under den eigenlege dødsårsaka, som var lues, det latinske ordet for syfilis.
Lenin vart smitta av den belgiske aktivisten Inessa Armand. Dette har i mange år vore kjent gjennom korrespondansen dei to imellom, prosaisk og avslørande nok ved at dei to brukar den russiske intime forma «du» seg imellom, som på den tida berre kunne brukast mellom ektefolk eller kjærastar.
Men paraden vart som han skulle, og må vel til og med ha gjort den blodferske aktivisten Pål Steigan glad på den store dagen. Han spreidde glede med eit intervju i Aftenposten 7. mai, der han kunne fortelja at han hadde «vore naiv» i samtalane han hadde hatt med den grufulle massemordaren Pol Pot i Kambodsja.
Yrkesbror min, Ulf Andenes i Aftenposten, skal krediterast for ei formulering som han har brukt om Steigan og våpendragarane hans: «desse folka som i år etter år har vandra rundt med ein spikar gjennom hovudet». Og no er det «dei ukrainske fascistane» som skal ha skulda for det meste, no med utanriksminister Anniken Huitfeldt som våpendragar, etter at ho i god tid før 17. mai har fått heist det norske flagget att på ambassaden vår i Kyiv.
Steigans innsats som leksikonredaktør har fått sitt eige barmhjertig korte kapittel i norsk kulturhistorie, og eg vedgår at eg vart freista over emne da Cappelen utnemnde han.
– Dette kjem ikkje til å gå bra, sa eg, og det kom kvikt ein ilter telefon frå Steigan: Kvifor meinte eg at han ikkje skulle ha rett til å ytra seg?
– Det har eg ikkje sagt noko om, sa eg og la til at retten til å ytra seg gjeld for Pål Steigan som for alle andre her i landet, ikkje minst når dagane vert lengre, lauvet sprett og det stundar mot 17. mai.
Men han driv på, det skal han ha, og som Per Christian Andersen sa i ein OL-reportasje i Aftenposten i mellomkrigsåra: «Det norske flagget er det som vaiar mest.»
Vi andre kan ta det litt rolegare, flagget vert det bruk for, gruv ikkje for det, som Hamsun seier, ender og då til fornuftige ting, tess meir.
God 17. mai til alle!
Per Egil Hegge
Men i takt gjekk dei, Putins elitestyrkar, det skal dei ha.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.