CD

Robert Schumann:

Piano Quintet; Piano Quartet

Engegårdkvartetten; Nils Anders Mortensen, klaver. LAWO 2019.
Jamføring: Jerusalem
Quartet / Melnikov
(Harmonia Mundi 2012)

Soloklaver og strykekvartett (to fiolinar, éin bratsj og éin cello) har kvar for seg eit rikhaldig uttrykksregister. Om ein kombinerer desse to besetningsformene, aukar ein òg uttrykket: Ein får klaverkvintetten, ei erkeromantisk form som Robert Schumann var fyrst ute med å utnytta til fyllest. Dette hende i hans kammermusikalske raptusår 1842, då begge stykka på plata til Engegårdkvartetten og pianisten Nils Anders Mortensen blei til: Klaverkvintett i Ess-dur, op. 44 og Klaverkvartett i Ess-dur, op. 47.

Det finst mange gode innspelingar av verka, men spesielt godt likar eg den Jerusalem Quartet kom med i 2012. Korleis står albumet til nordmennene seg i høve til den?

Dolce

Lat oss byrja med kvintetten, med fyrstesatsen «Allegro brillante». I hovudtemaet, som byrjar med kraftige gestar uttrykte gjennom stigande akkordblokker, opplever me Schumann på sitt mest optimistiske, ja, nærast maniske. Det gneistar av Engegårdkvartetten, som set kvassare aksentar og har vidare ensembleklang enn Jerusalem-kvartetten.

Jamfør konvensjonen i slike satsar er sidetemaet kontrasterande. Det er ein lengtande dialog mellom cello og bratsj som Schumann vil at skal spelast «dolce», altså «mjukt». Korleis gjer ein det? På den eine sida kan ein få til dette mjuke reint klangleg, ved å halda att når det gjeld dynamikk og artikulasjon, noko Engegårdkvartetten gjer. Men ein kan òg få det til gjennom fraseringa – jo friare og bøyelegare fraseforminga er, desto mjukare blir inntrykket, og på dette punktet syner Jerusalem Quartet rikare nyansar.

Poetisk sparsemd

Andresatsen «In modo d’una marcia», som skal spelast som ein marsj, er for meg ikkje berre den finaste delen av kvintetten, men noko av det mest gripande i heile Schumanns œuvre. Det fyrstesatsen har av «Werther-aktig» patos, blir her kontrastert med eit uttrykk prega av poetisk sparsemd. Dei to ensembla har litt ulike tilnærmingsmåtar til satsen. Engegårdkvartetten fokuserer på å halda klangen samla, noko som jo høver seg for ein marsj, medan Jerusalem-kvartetten lét einskildinstrumenta tre tydelegare fram or ensembleklangen. Begge deler fungerer fint.

Det andre stykket på plata er ein klaverkvartett, altså klaver kombinert med stryketrio (høvesvis éin fiolin, bratsj og cello). Spesielt godt likar eg finalen, som Schumann har komponert i kontrapunktisk, Bach-inspirert stil. Engegård-strykarane og pianisten Mortensen spelar satsen meir enn raskt nok, men utan at det lèt friksjonslaust.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.