CD

Gisle Kverndokk:

Så kort ein sommar menneska har

Marianne Beate Kielland, mezzosopran; Nils Anders Mortensen, klaver.
LAWO 2021

Kva er det som gjer ein melodi god? Dette spør komponisten Gisle Kverndokk (fødd 1967) seg i omslagsessayet til albumet Så kort ein sommar menneska har. Her får me 22 songar med klaverakkompagnement, mange av dei henta frå opera-, musikal- og teaterframsyningane hans.

Den sterkaste songsyklusen er Ruth Maier in Memoriam, som blei til ved Det Norske Teatret. Han byggjer på dagbøkene til den unge jødiske kvinna Ruth Maier, som flykta frå Wien til Noreg i 1939. Her trefte ho – og forelska seg i – diktaren Gunvor Hofmo. Men livet og kjærleiken blei kort. 1. desember 1942 myrda nazistane henne i Auschwitz, 22 år gamal.

Teksten til Ruth-songen «Tingene kommer meg nærmere nå» er gripande i ærlegdomen og kjensleintensiteten sin. Men det kabaretaktige klaverakkompagnementet til Kverndokk tykkjer eg får eit mest ironisk preg. Tonesetjinga fungerte nok betre som kammermusikal på teaterscena enn som kunstsong på albumet.

Tekstnære melodiar

Attende til spørsmålet om kva som gjer ein melodi god. Eit eintydig svar er vanskeleg, det er jo så sjanger- og stilavhengig. Ein god melodi må både innfri forventningane våre og overraska oss gjennom brot på dei same. Om melodien skal syngjast på tekst, bør han jo høva til innhaldet i teksten, til det som blir fortalt.

Uansett: Etter å ha lytta til mezzosopranen Marianne Beate Kielland og pianisten Nils Anders Mortensens framføring på plata skjønar me at naturlege og tekstnære melodiar kjem lett for Kverndokk. I tillegg likar han noko særleg barokkomponistane var gode på, nemleg å skildra ting som førekjem i teksten gjennom akkompagnementet.

Detaljrikdom

Dette merkar me alt i tittelsongen «Så kort ein sommar menneska har» med tekst av telemarkspoeten Liv Holtskog (1934–2014), der sommaren er nytta som bilete på det endelege ved menneskelivet. Holtskog skildrar den frodig-livfulle naturen gjennom sitt poetiske makroobjektiv, der alle underlege detaljar blir synlege. Dette kveikjer openbert Kverndokk: Fulle dropar som dryp frå stilk og strå og «heng som blanke speglar og skin», blir omforma til skimrande klangar øvst i klaverregisteret, og der det er tale om mylder av stemorsblom som står «med opprekte hovud som ein kyrkjelyd i gamaltid», får me klokkeklang i akkompagnementet.

Effektar som dette kan gjera musikken overtydeleg. Slik sett balanserer Kverndokk i denne songen på ein knivsegg. Men det bikkar ikkje over: Nok rom blir verande for førestillingskrafta vår til å boltra seg i. Dette kan me òg takka tolkinga til Kielland og Mortensen for, som vekslar klokt mellom det atterhaldne og det kjensle­sterke i uttrykket.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.