CD

Georg Druschetzky:

Oboe Quartets Vol. 1

Grundmann-Quartett. CPO 2019

Standard­-
inn­spelinga

Georg Druschetzky:

Virtuoso Timpani Concertos.

Dresden Philharmonic Chamber Orchestra; paukar og leiing: Alexander Peter. Naxos 2005

Om du lurer på korleis god ensembleklang høyrest ut, så lytt til det nye albumet til Grundmann-Quartett, der dei spelar obokvartettar. Heile ensemblet læt som éin klangkropp, samstundes som det karakteristiske ved einskildinstrumenta kjem fint fram.

I høve til strykeinstrumenta (fiolin, bratsj og cello) skil det viktigaste instrumentet i konstellasjonen, oboen, seg mest ut, for som «den fyrste mellom likemenn» presenterer han dei musikalske temaa. Instrumentet oboisten Eduard Wesly her spelar på, er elles så spesielt at det har gjeve ensemblet namn: Oboen hans er frå 1790, laga av treblåsinstrumentbyggjaren Jakob Friedrich Grundmann frå Dresden.

Melodiske paukar

Repertoaret er interessant, for kven har i dag høyrt gjete Georg Druschetzky, eller Jirí Družeck?, som denne tsjekkaren eigentleg heitte? Etter å ha leita grundig i CD-hylla mi, kom eg på at eg hadde høyrt namnet før, i samband med eit av dei mest outrerte orkesterverka frå den klassiske perioden, nemleg Concerto per sei timpani e orchestra. Denne konserten, for seks paukar og orkester, blei spelt inn med Dresden Filharmoniske Kammerorkester i 2005. Dirigent var den kyndige paukespelaren Alexander Peters, som gjekk til kjeldene og studerte instrumenta og spelestilen frå 1700-talet. Difor nytta han paukar med geiteskinn som er stemde i mange ulike tonehøgder, slik at ein kan spela melodiar på dei. Når det gjeld spelestilen, improviserer Peters fleire av solopartia – paukekomponistane spelte sjølv solostemma den gongen, difor trong dei ikkje å skriva alle notane i partituret.

Korleis kling så Druschetzkys paukekonsert? Eksposisjonen er eit standard wienerklassisk orkesterforspel. I den fyrste paukesoloen tek det si tid å venja seg til paukeklangen; det å høyra at dei seks ulike trommene er stemde på ulike tonar, krev godt gehør. Alt i alt dominerer det rytmiske over det melodiske, og Peters får til ein fin sving utetter i stykket.

B–A–C–H

Druschetzky gjorde karriere som militærmusikar og paukevirtuos i Budapest. Han må ha vore ein ukonvensjonell herre, for verklista hans omfattar endå løgnare besetningar enn stykke med drøssevis av paukar. Mest utkropen er vel Parthia auf Bauerninstrumenten (Suite for bondeinstrument), som krev både klokkespel, sekkepipe og alpehorn.

Men, attende til den nye plata til Grundmann-Quartett. Dei fem obokvartettane har inga eksperimentell besetning, men byr likevel på musikalske overraskingar av typen me kan kalla «lærd skjemt»: «Allegro»-satsen i Kvartett i C-dur er som eit teaterstykke med stadig skiftande karakterar, der oboen vekslar mellom å agera klovn og tragisk helt. «Allegro Canone» i Kvartett i B-dur byrjar med noko som kling som ein felles sluttakkord, før oboen jagar i veg med ein ertande melodi heilt på eiga hand, fylgd av fiolinen, bratsjen og til slutt celloen. Når dei atter er samla, set dei i gang med ein skikkeleg fuge à la J.S. Bach.

Apropos Bach – mest overraska er eg over midtsatsen «Andante» i Kvartett i g-moll, som byggjer på eit dissonerande motiv sett saman av dei fire tonane B–A–C–H. Så, for alle som framleis trur på den romantiske soga om at Bach blei gløymd etter at han døydde i 1750: Det at ein tsjekkisk paukespelar i Budapest femti år seinare æra han med å tonesetja namnet hans, syner at yrkesmusikarane framleis sette han høgt.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.