Melodisk berg-og-dal-bane
Paul Meyer briljerer i Carl Stamitz’ konsertar frå klarinettens barndom.
CD
Carl
Stamitz:
Clarinet Concertos 3–5
Paul Meyer, klarinett; Kurpfälzisches Kammerorchester; dir.: Johannes Schlaefli. CPO 2019
Sjølv om klarinetten blei funnen opp kring år 1700, tok det nesten hundre år før han blei nytta på den måten me er vande med i dag. Den barokke versjonen av instrumentet blei nemleg brukt meir som ein trompet – ’trompet’ heiter clarino på italiensk, og diminutivforma clarinetto tyder ’liten trompet’. I klassisismen mot slutten av 1700-talet, derimot, då klarinetten var blitt vidareutvikla teknisk, oppdaga ein både dei lyriske og dei virtuose sidene ved instrumentet, noko som ikkje berre førte til at det fekk den faste plassen i symfoniorkesteret det framleis har, men òg at det fekk eit speleteknisk krevjande konsertrepertoar.
Slanke fiolinar
Når det gjeld sistnemnde, var Carl Stamitz ein viktig mann med sine elleve klarinettkonsertar frå mellom 1770 og 1790. Desse er den tyske stjerneklarinettisten Paul Meyer no i ferd med å spela inn saman med Kurpfälzisches Kammerorchester i sørtyske Mannheim. På det nyaste albumet får me – for fyrste gong på plate – konsertane nr. 4 til 6, som alle er i den klarinettvenlege tonearten B-dur.
Orkesteret spelar ikkje på originalinstrument frå Stamitz’ samtid, men legg seg imponerande nær klangen og spelestilen i epoken. Høyr berre på orkesterforspelet (ritornellet) til «allegro»-satsen i den fjerde konserten, der dei bråe dynamiske vekslingane som rokokkokomponistane elska, kjennest naturlege, og fiolinklangen er slank og vibratolaus.
Skjemtande
Solisten Paul Meyer imponerer òg: Tonen er fløyelsmjuk og fleksibel, og vekslingane mellom dei ulike klangregistera, dei som er så typiske for klarinettlitteraturen, fungerer saumlaust. Særleg likar eg den ertande artikulasjonen hans i dei skjemtande sistesatsane, til dømes i «Rondeau en Allemande» frå den femte konserten. Stamitz har forma han som ein melodisk berg-og-dal-bane, og Meyer held full kontroll i alle svingane.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar
og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
CD
Carl
Stamitz:
Clarinet Concertos 3–5
Paul Meyer, klarinett; Kurpfälzisches Kammerorchester; dir.: Johannes Schlaefli. CPO 2019
Sjølv om klarinetten blei funnen opp kring år 1700, tok det nesten hundre år før han blei nytta på den måten me er vande med i dag. Den barokke versjonen av instrumentet blei nemleg brukt meir som ein trompet – ’trompet’ heiter clarino på italiensk, og diminutivforma clarinetto tyder ’liten trompet’. I klassisismen mot slutten av 1700-talet, derimot, då klarinetten var blitt vidareutvikla teknisk, oppdaga ein både dei lyriske og dei virtuose sidene ved instrumentet, noko som ikkje berre førte til at det fekk den faste plassen i symfoniorkesteret det framleis har, men òg at det fekk eit speleteknisk krevjande konsertrepertoar.
Slanke fiolinar
Når det gjeld sistnemnde, var Carl Stamitz ein viktig mann med sine elleve klarinettkonsertar frå mellom 1770 og 1790. Desse er den tyske stjerneklarinettisten Paul Meyer no i ferd med å spela inn saman med Kurpfälzisches Kammerorchester i sørtyske Mannheim. På det nyaste albumet får me – for fyrste gong på plate – konsertane nr. 4 til 6, som alle er i den klarinettvenlege tonearten B-dur.
Orkesteret spelar ikkje på originalinstrument frå Stamitz’ samtid, men legg seg imponerande nær klangen og spelestilen i epoken. Høyr berre på orkesterforspelet (ritornellet) til «allegro»-satsen i den fjerde konserten, der dei bråe dynamiske vekslingane som rokokkokomponistane elska, kjennest naturlege, og fiolinklangen er slank og vibratolaus.
Skjemtande
Solisten Paul Meyer imponerer òg: Tonen er fløyelsmjuk og fleksibel, og vekslingane mellom dei ulike klangregistera, dei som er så typiske for klarinettlitteraturen, fungerer saumlaust. Særleg likar eg den ertande artikulasjonen hans i dei skjemtande sistesatsane, til dømes i «Rondeau en Allemande» frå den femte konserten. Stamitz har forma han som ein melodisk berg-og-dal-bane, og Meyer held full kontroll i alle svingane.
Sjur Haga Bringeland
Sjur Haga Bringeland er musikar
og fast musikkmeldar i Dag og Tid.
Fleire artiklar
Familien Nerdrum ved garden i Stavern.
Foto: Agnete Brun / NRK
Ikkje alt er politikk
Politiseringa av Nerdrum-familien er påfallande i lys av kor upolitisk Nerdrum eigentleg er.
Torje Hommedal Knausgård tek mastergrad i fransk ved Universitetet i Oslo. Lea Marie Krona gjer det same i tysk. Dei har få å sitje i kollokviegruppe med.
Foto: Sigurd Arnekleiv Bækkelund
Framandspråka forsvinn
Tilgangen på framandspråk er større enn nokon gong. Likevel er det stadig færre som vil studere dei.
Teikning: May Linn Clement
Forgard i nord
Kan USA kome til å ta over Grønland med makt?
Rune Slagstad på veg inn til Finansdepartementet i november i fjor.
Foto: Dag og Tid
Fylgjene av konkurransestaten
Rune Slagstad syner korleis venstresida lenge har gløymt røtene og prinsippa sine. Der andre held seg til vande spor, gjenetablerer han vona om at vi kan finne ut av kva som er viktigast å diskutere.
Jean-Marie Le Pen døydde 7. januar, 96 år gamal.
Foto: Stephane Mahe / Reuters / NTB
Ein politisk krigar har falle
Jean-Marie Le Pen (1928–2025) vart ein nybrotsmann for all høgrepopulisme i dag.
Papiravisa