Lytt til artikkelen:

CD

Johann Sebastian Bach:

Bach Redemp­tion

Anna Prohaska, sopran; Lautten Compagney; dir.: Wolfgang Katschner.
Alpha 2020

Då var det der, det fyrste Bach-albumet med koronatema. Sorg, sjukdom og død finst det jo nok av i kantatane hans. Slikt var ein allstadnærverande del av kvardagen til mennesket i barokken, særleg for Bach, som blei foreldrelaus før han var ti år, mista den høgt elska fyrste kona si og ved livsens ende hadde fylgt halvparten av dei 20 ungane sine til grava.

Men sorga til den djupt truande luteranaren var nok annleis enn den dei fleste moderne menneske opplever. Tekstane han valde å tonesetja, syner at han ikkje såg på døden berre som tragedie, men òg som forløysing. Sjølv visste han at han ein dag ville møta sine kjære att i eit rike mykje betre enn vår jordiske verd. Denne innstillinga kjem til uttrykk i gravferdsmusikken hans, der triste mollparti vekslar ledig med gledefylte satsar i dur.

Overtydande

Eg må vedgå at eg var skeptisk då eg las om «Bach Redemption»-prosjektet til Wolfgang Katschner, den luttspelande dirigenten for Lautten Compagney i Berlin. Hadde han kasta seg på koronabylgja for å selja CD-ar? Det å knyta Bachs komposisjonar til konkrete hendingar i dag får ofte noko tvunge ved seg – eg har opplevd nok av lettvinte programmeringar som bomma på den blinken.

Men Katschner overtyder. I lag med sopranen Anna Prohaska har han fått til det mest minneverdige Bach-albumet frå 2020.

Dette har ikkje berre med repertoarsamansetjinga og tolkinga å gjera. Smitteverntiltaka har nemleg sett preg på besetninga og var såleis avgjerande for resultatet. Mest markant er at det firstemmige blandakoret er bytt ut med blåseinstrument. Å høyra slike ordlause salmar er ei påminning om kva som er teke frå oss i den nye kvardagen.

Glissandi

Albumet opnar med «Bete aber auch dabei» frå kantate 115, ein intim, kammermusikalsk arie der sopranstemma snirklar seg med vakker kontrapunktikk i lag med tverrfløyte og cello, akkompagnert av pizzicato-bass, der strykarane plukkar på strengene i staden for å stryka. Når det gjeld Prohaskas songteknikk, merkar me straks eit særdrag som har med intonasjon å gjera: Heilt utan vibrato glir ho inn i tonen nedanfrå, noko me kallar glissando. Om ein likar slikt, er ei smakssak. Det kling svært affektert, og nyttar ein det for ofte, utartar det til manierisme. Det sistnemnde unngår Prohaska heldigvis.

Sluttonen i fyrstesatsen glid direkte inn i neste nummer, «Es ist nichts gesundes an meinem Leibe» («Der er ikkje noko friskt ved lekamen min») frå kantate 25. Med denne ottesame og dissonansfulle korsatsen, der kromatiske songstemmer blir sette opp mot instrumentale hikst frå strykarane, er stemninga for albumet definitivt sett.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.