CD

Freithoff, von
Bertouch, Johnsen, Berlin:

Sonata Norwegica

Ensemble Freithoff; Caroline Eidsten Dahl, blokkfløyter; Christiane Eidsten Dahl, fiolin; Kate Hearne, cello; Vegard Lund, gitar og lutt. LAWO 2018

Spørsmålet i ingressen stiller luttspelaren og gitaristen Vegard Lund i Ensemble Freithoff seg i den velskrivne omslagsteksten til albumet Sonata Norwegica. Svaret hans er «nei», noko eg kan seia meg samd i: Barokken, særleg i den siste delen av perioden, var ei tid då musikkstilane var internasjonale. Gode komponistar, uansett kvar dei stamma frå, var i stand til å komponera i ulike nasjonale stilar og å blanda desse stilane – alt etter kva uttrykk dei ville få fram. Stilsjongløren framfor nokon annan var G.P. Telemann, ein av J.S. Bachs tyske samtidige.

Sorglaus virtuositet

No er ikkje Telemann med på denne plata, men mykje av repertoaret ligg hans eklektiske «kameleonstil» nær. Eg tenkjer til dømes på dei to fyrste stykka, ein triosonate og ein solosonate, begge i G-dur. Desse er av Johann Henrik Freithoff (1713–1767), den einaste av dei fire innspelte komponistane som verkeleg var fødd i Noreg, nemleg i Kristiansand. Opningssatsen «Allegro» i triosonaten har italiensk eld ved seg, à la kammerkonsertane til venetianaren A. Vivaldi. Om du ventar deg kompleks komposisjon og intrikat melodikk, har du her banka på feil dør – det er sorglaus virtuositet me får, med jagande toneskalaar som blir gjevne ekstra schwung gjennom dei raspande akkordane frå Lunds barokkgitar.

I solosonaten, der Caroline Eidsten Dahl spelar blokkfløyte, seglar Freithoff under eit anna flagg: Opningssatsen «Allegro» kling som galant, tysk 1700-hundretalsmusikk, med trillande triolar og koketterande «omvende punkteringar» (ikkje lang–kort, men omvendt: kort–lang).

Andresatsen «Adagio» er derimot fransk, nærare bestemt ein høgtidsam fransk hoffdans me kallar sarabande. Som komposisjon er han litt underleg; særleg det harmoniske verkar delvis famlande, i tydinga at rekkefylgja på akkordane (og spenninga som oppstår mellom dei) manglar harmonisk driv. Men med smakfulle ornament kjem Ensemble Freithoff komponisten til hjelp, særleg gjennom Eidsten Dahls rolege trillar og improviserte «bruer» mellom meloditonane.

Perfekt gentilhomme

Kva så med dei tre andre komponistane på plata? Mest moderne i stilen er Henrik Philip Johnsen (1717–1779). Komposisjonsteknisk er nok Johann Daniel Berlin (1714–1787), som var organist og «overbranndirektør» i Trondheim, mest solid – stykket som Lund og Eidsten Dahl spelar, er eigentleg for klaver, men det høyrest ikkje.

Som karakter, derimot, er tyskfødde Georg von Bertouch (1668–1743) mest spennande. Han er eit erkedøme på opplysingstidas kunstelskande gentilhomme, for som militærkommandant på Akershus festning dyrka han fløytespel og komposisjon. Sjølv om han ikkje alltid greier å fullføra steget frå teoretisk intensjon til klingande kunst i stykka sine, fungerer tolkinga til Ensemble Freithoff fint. Sistesatsen «Andante» frå Triosonate nr. 8 i G-dur er særleg vakker – gjennom ei rekkje variasjonar inndelt i små periodar på fire taktar driv musikken framover i rolege dønningar.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.