ARKTISK LITTERATUR

HARALD DAG JØLLE

TROMSØ

Arild Pedersen melder i Dag og Tid 23. juni Hennig Howlid Wærps bok Arktisk litteratur på ein måte som ikkje kan stå uimotsagt. Det vil seia: Han har eigentleg ikkje meldt boka, men brukt spalteplassen til å kritisere det han påstår er ein arktisk ideologiproduksjon som skjer ved Universitetet i Tromsø – og kor Wærp gjennom sine forskingsprosjekt blir ein sentral aktør. For ikkje seia eit instrument.

Eg ønskjer velkomen ein sakleg diskusjon om korleis «Arktis» og/eller «Nordområda» stadig har kome sørover, mellom anna som eit resultat av politiske og økonomiske interesser. Men å påstå at Wærp gjennom si forsking eller i boka er med på «å konstruera ein eigen arktisk litteratursjanger» – slik at «Arktis skal sjåast på som noko nært eit sjølvstendig land», blir meiningslaust. Utan å argumentera for det, hevdar Pedersen at Wærp freistar å skape eit Arktis, «[o]mtrent slik norske litteraturforskarar på 1800-talet i nasjonsbyggingas teneste henta inn islandske sagaer som del av norsk litteraturhistorie». Det er ein urimeleg påstand som snur det heile på hovudet. Snarare har den forskinga Wærp har leidd i ei årrekkje, stilt spørsmål om nordmenns eiga oppfatning av Arktis, korleis områda, mellom anna gjennom litteraturen, har vorte konstruerte – og korleis slike konstruksjonar har vorte haldne i live. Dette er spørsmål som krev ei brei tilnærming, noko Wærp sjølv er tydeleg på i boka: «Hvordan forestillinger om nord og Arktis oppstår, endres og formidles i reiselitteraturen og ekspedisjonsrapporter, i dikt, musikk og romaner, i vitenskapelige foretak, i avispressen, radio og film, er slike ting humanistisk polarforskning kan bidra til å kartlegge og analysere.»

Harald Dag Jølle er historikar ved Norsk Polarinstitutt.