VERDIAR

PER STEINAR RUNDE

FOSNAVÅG

I Dag og Tid nr 31 skriv Jan Inge Sørbø klart og godt om Ronald Fangen og om skilnaden mellom grunnverdiar og avleidde verdiar, som samfunnet kan tære på ei kort, men lånt tid, før det fell saman. Men like rett og logisk er ikkje alt han seier om dagens verdidebatt i lys av dette. Fangen ønskte seg sikkert ein kristen kultur som kunne romme alt menneskeleg, men ut frå dette kan ein ikkje slutte at samfunnet vårt kan og bør romme alle slags kulturar, for ikkje å snakke om alle menneske. Sørbø nemner sjølv kristendom og nasjonalkjensle som historiske grunnverdiar, men det kunne dei berre vere fordi dei var fellesverdiar.

Sørbø går også langt i å frådøme folk som er skeptiske til islam og innvandring, ekte sans for kristen kultur. Dessutan hevdar han at muslimske innvandrarar «ofte har ein personleg moral og ei livsførsle som framfor noko liknar på dei pietistiske gruppene, som tradisjonelt har sokna til KrF». Viss dette var sant, hadde knapt desse innvandrarane toppa all kriminalstatistikk, fylt fengsla og vore sterkt overrepresenterte ved alle krisesenter.

Sørbø si skrifttolking er heller ikkje patent. Likningane om den gode samaritanen og den rike mannen og Lazarus handlar primært om personleg moral og ikkje om korleis ein skal styre ein stat. Men denne nytestamentlege moralen, saman med arbeidsfolks sans for solidaritet, har likevel inspirert til vår historisk eineståande velferdsstat som sikrar alle innbyggjarane eit godt og verdig liv. Dette er eit fellesprosjekt som det er tverrpolitisk semje om og framleis muleg å finansiere. Men velferda vart skapt i eit homogent samfunn og byggjer på høg sysselsetjing og store skatteinntekter. Ikkje-vestleg innvandring, særleg frå muslimske land, truar alt dette, slik både Frischsenteret, Brochmannutvala og Perspektivmeldiga har vist.

I staden for å skrive jordnært om kva grenser som finst, også for u-hjelp, innvandring og global utjamning, krev Sørbø at vi skal vere «solidarisk med alle menneske i naud» og harselerer med dei som fryktar terror, fattigdom og konfliktar også i vårt eige land. Men er ikkje nettopp overbefolkning, etniske motsetningar og islamsk radikalisme blant dei faktorane som har gitt grunnlag for slikt i andre? I motsetning til Sørbø meiner eg det er umogleg å vere «solidarisk med alle». Dette kan difor ikkje vere ein grunnverdi, slik han påstår, men er så absolutt ein låneverdi, som vi berre kan leve med på lånt tid. «Det er for seint å snyte seg når nasa er borte», sa dei før.